De wetenschap van dromen

Het is minder vaak dan vroeger, maar toch: eens in de zoveel maanden droom ik dat ik eindexamen moet doen, dat ik niks heb voorbereid en het juiste lokaal – soms zelfs de hele school – niet kan vinden. Het gaat me, kortom, niet lukken.

Waarom droom ik dat? Ik ben nooit gezakt voor een examen en ben er ook nooit overdreven bang voor geweest. Net zo min als al die andere mensen die deze droom bij herhaling hebben. Want natuurlijk ben ik niet de enige. Als er een hitlijst van dromen bestond, schrijft de gevierde Duitse wetenschapsjournalist Stefan Klein in Dromen, dan zouden vier droomthema’s de lijst aanvoeren. Achtervolgingen; seks; vallen; en – met als voorbeeld de examendroom – vergeefs proberen.

Klein, die zelf ook regelmatig op herexamen moet in de nacht, verklaart zijn droom vanuit de emoties die horen bij naderende deadlines van zijn artikelen en boeken. De hersenen zoeken associaties met gebeurtenissen die eerder deze emoties opriepen, en vinden die het gemakkelijkst in de periode waarin we de meeste nieuwe ervaringen opdeden: onze jonge jaren.

Het is een pragmatischer verklaring dan de droomduiding van Freud, die in de examendroom een verborgen herinnering zag aan de straffen die we in onze kindertijd kregen voor verboden seksuele handelingen. Klein toont in zijn prettig leesbare en leerzame boek hoe Freuds droomduiding dankzij recente onderzoekstechnieken is ingehaald. Aan de hand van modern droomonderzoek, de werking van de hersenen, voorbeelden en eigen ervaringen geeft hij antwoord op vragen als waarom en wanneer we dromen, hoe het komt dat we volstrekte onzinbeelden in een droom als logisch ervaren, waarom we mensen zonder gezicht toch in een droom herkennen en hoe we dromen beter kunnen leren onthouden. Dat laatste raadt hij iedereen aan omdat we dertig procent van onze tijd liggen te verdromen: zonde om die wondere wereld aan ons voorbij te laten gaan.