Column Jean-Pierre van de Ven: Soep

‘Hè? Je bent blij met hem, maar hij is te lief? Die begrijp ik even niet.’ Ik kijk verbaasd. Ik begrijp haar wel, maar soms moeten wij psychologen inderdaad doen wat iedereen denkt dat we de hele dag doen: spiegelen. ‘Wanneer is hij dan lief? En wat is dan het probleem?’

Ze kijkt dromerig voor zich uit.
‘Bijvoorbeeld dat hij steeds voor me kookt. Hij maakt de lekkerste soepjes.’
‘En?’
‘Nou, dan denk ik: wat is dit voor stom gedoetje.’
‘En wat een doetje.’
‘Ja.’
‘Een doetje dat iets speciaals doet voor jou. Voor Aukje. Die dat niet verdient.’
Heel even kijkt ze me aan, dan haalt ze haar schouders op. ‘Nee.’ Om te vervolgen: ‘Terwijl, mijn vorige vriend deed nooit wat voor mij. Dat was echt een klootzak. Die zag me de helft van de tijd niet eens staan. Heerlijk.’
‘Heerlijk?’
‘Ja, want dan kon ik me op helemaal op hem richten. Hem verzorgen. De kleren aandoen die hij mooi vond, eten maken dat hij wilde, zijn vrienden wel zien en mijn eigen vriendinnen verwaarlozen. Dat plaatje klopte. Andersom klopt het niet.’
In veel relaties werkt het zo: de ene partner trekt zich niets aan van de ander en die ander doet alles om zich aan te passen. Zo’n toxische relatie is vooral in het nadeel van degene die zich aanpast, want die wordt slecht behandeld. Sommige vrouwen, want dat zijn meestal de aanpassers, ondergaan zelfs fysiek en seksueel geweld. Dat is Aukje bespaard gebleven, maar ze is wel vaak vernederd. Waarom wil ze dan toch liever een giftige dan een lieve vriend?
‘Het plaatje klopt als jij slecht wordt behandeld.’ Ze knikt. ‘Want dat ben je gewend. Dat gebeurde vroeger, thuis, ook al. Je vader was er nooit en je moeder had alleen maar commentaar.’
Daar denkt ze over na. ‘Anyway, ik kan het niet aan als Gijs lief doet. Als hij alleen maar vraagt hoe het met me gaat, voel ik al afkeer. Dan moet hij weg. Maar dat wil ik ook weer niet natuurlijk. Hij is de man van mijn leven.’ Ze begint opnieuw te huilen.

Hoe help je iemand die onveilig is gehecht? Al veel psychologen hebben zich daarover het hoofd gebroken. Troosten helpt niet. Streng toespreken ook niet. Het enige wat helpt, is een pannetje soep – maar met mate.
‘Zullen we Gijs vragen of hij meekomt naar het volgende gesprek?’
‘Waarom?’
‘We moeten het over die soep hebben. Een beetje soep is goed, te veel soep niet.’
‘Zit je me nou in de maling te nemen?’ Ze lacht door haar tranen heen.
‘Jazeker,’ zeg ik. Want wij psychologen kunnen spiegelen, maar ook liegen.