Column Irene Smit: Onbewuste vooroordelen

Om mijn somberheid te bestrijden, probeer ik in actie te komen. Wat kan ik doen, waar kan ik bijdragen? Een van de stappen die ik de afgelopen jaren heb gezet, is mezelf zoveel mogelijk onderwijzen in alles wat te maken heeft met antiracisme, discriminatie, inclusie en diversiteit.

Me bewust worden van mijn white privilege, van de geschiedenis, van hoe het leven eruitziet wanneer je seksuele geaardheid, je huidskleur, je religie of wat dan ook ertoe leidt dat je voortdurend wordt aangevallen, weggezet of anders behandeld, dat is confronterend.

Vooral omdat ik ontdekte dat ik zelf ook allerlei onbewuste vooroordelen heb.

Zo dacht ik laatst toch even: goh, toen ik in een vliegtuig zat en hoorde dat er een vrouwelijke piloot en co-piloot in de cockpit zaten. En toen ik vorig jaar bij familie van mijn partner in het zuiden van de Verenigde Staten op bezoek was en de gespierde neef met tattoos en gouden tanden binnenkwam, kwam er in mijn hoofd gelijk een gangster-associatie op.

Sinds ik erop let, betrap ik me vaker dan ooit op onbewuste vooroordelen. Om me er vervolgens over te schamen. Waarom denk ik dit allemaal? Ik ben toch een ruimdenkende feministische vrije geest?

Een aantal jaar geleden hoorde ik tijdens een workshop over diversiteit en inclusie op het werk dat dit soort gedachten ‘normaal’ zijn omdat je hersenen nou eenmaal zo werken. Die nemen graag een shortcut en bevestigen op die manier iets wat ergens in je onbewuste is opgeslagen.

Handig, als je bijvoorbeeld gevaar moet herkennen: een tijger die op je af komt betekent wegrennen, een sirene horen betekent opletten. Maar heel vaak zijn die unconscious biases helemaal niet erg onschuldig en zelfs kwalijk.

Want omdat we bij een dokter, een piloot of een CEO een plaatje van een man voor ons zien, worden vrouwen minder snel voor zo’n functie aangenomen. En omdat de bad guy of drugverslaafde in een film maar al te vaak iemand van kleur is, ben je zelf eerder geneigd je tas beter vast te houden als iemand van kleur naar je toe komt.

Toen ik dat systeem eenmaal doorhad, ben ik me gaan trainen in het bewuster waarnemen van wat ik allemaal dacht (waarbij al die jaren mindfulness-beoefening – het leren opmerken van mijn gedachten – een goede basis was).

Inmiddels ben ik een superopmerker geworden. Zijn mijn ogen opengegaan, op veel gebieden. Waardoor ik anders kan reageren en andere keuzes maak, privé en in mijn werk. En dat kan altijd beter, en er is nog veel te leren – maar ik doe mijn best, want de wereld kan alleen veranderen als wij veranderen.

Weten hoe je van zulke vooroordelen afkomt? Lees dit artikel.