Toen werd het lente, en kwamen de maaimachines. Met name één buurman bleek fanatiek. Was zijn eigen gras gemaaid, dan deed hij dat van de buren. En als er nergens een sprietje meer uitstak, dan kortwiekte hij dezelfde gazons doodleuk opnieuw. Het leek alsof hij ons dorpje voorbereidde op een golftoernooi.
Het lawaai van zijn dieselwagentje weerkaatste tegen de heuvels. Alle dorpsbewoners hadden al geklaagd. De anders zo milde lerares had hem de huid volgescholden; de elektricien was naar de politie gestapt; de gepensioneerde startte een petitie. Niets hielp.
Ik luchtte mijn hart bij mijn oudste zus, een lerares. ‘Als ik een lastpak in mijn klas heb,’ zei ze, ‘vraag ik hem om een gunst. Het maakt niet uit wat: printerpapier halen, de ramen opendoen… Als ze je eenmaal geholpen hebben, zitten ze in jouw kamp, of ze willen of niet.’
Ik besloot het te proberen, en vroeg de maaiende buurman kort daarop om hulp bij het monteren van mijn brievenbus. Verbouwereerd greep hij naar zijn gereedschapskist en sjokte met me mee. Ik serveerde koffie en taart, en bedankte hem uitbundig, totdat hij ontdooide. Hij vertelde me zelfs over zijn jeugd.
Dat was mijn moment. Terwijl hij de schroefjes opborg, vroeg ik of hij het maaien misschien wat kon beperken. Tot zijn eigen grasveld bijvoorbeeld, of tot bepaalde uren. Abrupt betrok zijn gezicht. Hij snauwde dat hij kon doen en laten wat hij wou. Maar tot mijn stomme verbazing werd het vanaf dat moment stiller in het dorp.
Toen ik mijn zus erover vertelde, zei ze opgewekt: ‘Dat heet het Benjamin Franklin-effect.’ Franklin, een van de Amerikaanse founding fathers, had bonje met een andere politicus. In plaats van de confrontatie te zoeken, vroeg hij hem een zeldzaam boek uit zijn bibliotheek te leen. Het werd per kerende post bezorgd – en Franklin had nooit meer last meer van de man. Sterker nog: ze werden goede vrienden.
Training Coach worden: de eerste stap
- Leer wat coaching is en wat niet
- Leer de basis van effectieve methodieken
- Ontdek of je verder wilt leren voor coach
150,- incl btw
Hoe dat kan? Mensen hebben de neiging om iemand die ze ooit een gunst hebben verleend, gunsten te blijven verlenen. Diegene zit na de vriendendienst in het hokje ‘vriend’. Om dán nog onaardig te handelen, zou niet stroken met je eerdere gedrag, en zorgt voor ‘cognitieve dissonantie’: de spanning die je voelt als je bij jezelf tegenstrijdige ideeën of gedrag opmerkt. Het klopt niet, het klinkt vals, en als je jezelf hoort denken, doet dat als het ware pijn aan je oren.
Sinds die eerste gunst maait de buurman minder. Maar of we vrienden worden, daarvoor wacht ik het bladblaasseizoen af.
Schrijver en journalist Bregje Hofstede verhuisde naar de stille Morvan om beter te kunnen luisteren naar haar gedachten.
