Boeken van de maand maart 2022

‘Hallo brein, je darmen hier’

Ons brein wisselt continu seintjes uit met ons hele lichaam, maar vooral met onze darmen. Psychiater Gregor Hasler legt uit hoe deze bijzondere darm-breinconnectie onze psyche beïnvloedt.

‘In de traditionele Chinese geneeskunde beschouwen ze het midden van het lichaam, waar de darmen zich bevinden, als de zetel van de ziel. Recent darmonderzoek toont aan dat er waarheid zit in dit oeroude Oosterse inzicht,’ schrijft de Zwitserse hoogleraar psychiatrie Gregor Hasler in De darm-breinconnectie. Volgens Hasler vormen de darmen en het brein in vele opzichten één orgaan. Ze staan met elkaar in verbinding en zijn continu in gesprek. Die ‘gesprekken’ verlopen via de nervus vagus – een zenuw die darmen en hersenen verbindt – en middels hormonen en andere boodschapperstoffen. De hersenen sturen zo signalen naar de darmen en vice versa. Dit geheel noemt Hasler de darm-breinconnectie.

Hij laat zien dat de uitwisseling tussen de darmen en het brein heel divers en uitgebreid is en mogelijkheden biedt voor nieuwe behandelingen. Onze darmen hebben bijvoorbeeld een stressgeheugen. Bij stress kan de peristaltiek (knijpende beweging) verstoord raken. Er zijn aanwijzingen dat melkzuurbacteriën de darmen weer flexibel en fit kunnen maken.
Sommige hoofdstukken zijn best complex, maar door de vele interessante weetjes houdt Hasler de aandacht vast. Wist je bijvoorbeeld dat het gelukshormoon serotonine voor 90 procent wordt geproduceerd in je darmen?

Echt fascinerend wordt het als Hasler uitlegt hoe de bacteriën in onze darmen onze psyche beïnvloeden. In een onderzoek kregen schuwe muizen de darmmicroben van een roekeloos muizenras en andersom. Samen met de bacteriën werd ook de persoonlijkheid van de muizen overgebracht: de schuwe muizen durfden meer en de roekeloze muizen werden voorzichtiger.
Uit een ander onderzoek bleek dat muizen met het darmmicrobioom van depressieve mensen ook depressief gedrag gingen vertonen. En een vergelijkbare studie liet zien dat muizen die ontlastingsmonsters van mensen met autisme kregen ingebracht eveneens autistische trekjes kregen. Er zijn voorzichtige aanwijzingen dat dat ook voor mensen opgaat.
De innige band met ons brein is in ieder geval een extra motivatie om onze darmen – en daarmee onze geest – zo gezond mogelijk te houden.

Gregor Hasler, De darm-breinconnectie. De nieuwste inzichten over het verband tussen psychische en lichamelijke gezondheid. Nieuwezijds, € 21,95

Bipolair alter ego

Leraar en stand-up comedian David Mangene lijdt aan een depressie en een bipolaire stoornis en loopt al jaren rond met zelfmoordgedachten. Hij wil graag veranderen van ‘een impulsief bipolair feestbeest in een serene boeddhistische monnik’, maar dat lukt hem niet. Na een goed gesprek met zijn therapeut besluit hij nu eens echt te gaan doen wat zorgverleners voorschrijven: leven volgens negen leefregels. Van acceptatie en geen drank of drugs tot in het heden leven: Mangene doet op eerlijke en vaak hilarische manier verslag van hoe het hem vergaat. Steeds gevolgd door een reactie van zijn alter ego Bipolar Boy die erop uit is het door de leefregels saai geworden leven te ontwrichten. Juist die twee tegengestelde stemmen bieden een uniek inkijkje in het brein van iemand die worstelt met psychische problemen.

David Mangene, De buitengewone avonturen van Bipolar Boy. Wat er gebeurt als je volgens de adviezen van je therapeut gaat leven, Lev., € 20,-

Hechte band

Ouders zitten vaak vol goede bedoelingen; ze willen hun kind helpen, beschermen, verzorgen en loslaten. Maar hoe je ook je best doet, je kind kan zich alleen en onbegrepen voelen, waardoor je het gevoel krijgt te hebben gefaald. In Een GPS voor gezinnen onderzoekt gezinstherapeut Guy Bosmans hoe het kan dat we geregeld de weg kwijtraken in de communicatie met onze kinderen en laat hij zien hoe je de band weer kunt herstellen. Door bijvoorbeeld niet afwijzend te reageren als je kind zich slecht gedraagt, maar het de ruimte te geven om te vertellen waar dat gedrag vandaan komt. Dat brengt je dichter bij elkaar.

Guy Bosmans, Een GPS voor gezinnen. Gids voor een hechte band met je kind, Boom, € 16,50.

Dankbaarheid

In Ik wil je graag bedanken stuurt journalist Gina Hadamey een jaar lang kaartjes naar mensen om te laten weten dat ze hen dankbaar is. Vooral de situaties waarbij het Gina moeite kost om zich kwetsbaar op te stellen en het kaartje op de bus te doen, maken indruk. Zoals bij Sara, een vriendin die nooit meer iets van zich had laten horen. Na het kaartje blijkt dat Sara’s stilte niets te maken had met Gina, maar met haar eigen problemen. Door het schrijven van de bedankkaarten en het effect dat ze op de ontvangers hebben, merkt Gina dat ze een gelukkiger, meer verbonden en bewuster mens wordt. Een boek waarvan je afwisselend blij wordt en ontroerd raakt en dat inspireert om zelf ook vaker dankbaarheid te tonen.

Gina Hadamey, Ik wil je graag bedanken. Hoe een jaar van dankbaarheid jou en anderen geluk en liefde kan brengen, Altamira, € 16,99

Wat betekent die droom?

Vraag je je weleens af waar een vreemde droom vandaan komt en wat die betekent? De Franse wetenschapsjournalist Guillaume Jacquemont zet uiteen wat er uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken over dromen. Zo hebben ze geen voorspellende waarde, maar komen ze soms puur toevallig uit omdat we nou eenmaal veel dromen. De vaak onrealistische gebeurtenissen in dromen zijn te verklaren doordat sommige hersengebieden tijdens de slaap minder goed werken en andere juist op hol slaan. Met name de amygdala is overactief, waardoor we vaak negatieve emoties ervaren. En schrik niet als je over seks met een collega droomt. Het betekent lang niet altijd dat je daar heimelijk naar verlangt. Dromen hebben geen universele betekenis, aldus Jacquemont. Wat een droom betekent hangt sterk af van degene die droomt.

Guillaume Jacquemont, De wetenschap van dromen. Leer dromen onthouden, interpreteren en sturen, Ten Have, € 20,99