‘Ik hoop nog steeds dat ze me komen zoeken’

Ab (70) heeft zijn drie kinderen dertig jaar niet gezien.

Ouderverstoting: ‘Ik had haar vaker moeten knuffelen’

Ouderverstoting: ‘Ik had haar vaker moeten knuffelen’

Wat doet het met een ouder als het kind elk contact verbreekt? Voor Anna (57) kwam het totaal onverw...

Lees verder

‘Van mijn jongste zoon weet ik niets. Mijn dochter stuurde een brief ongeopend retour met “Geen commentaar” erop. Laatst had ik genoeg moed verzameld om mijn oudste zoon te bellen.

Hij zei: “Daar wil ik niets mee te maken hebben” en gooide de hoorn erop. Vroeger had ik naar de fles gegrepen, nu ben ik maar heel hard gaan snoeien in de tuin.

Toen ze klein waren, zagen ze me weinig. Ik was beroepsofficier, het was de Koude Oorlog en ik werkte veel in Duitsland. Mijn vrouw vond me thuis star en streng; na tien jaar huwelijk zei ze dat ze me niet meer kende. Daarom nam ik ontslag uit het leger, maar de problemen bleven.

Onze oudste zoon ging ernstig puberen, en op een kwade dag vernielde hij mijn dochters kamer, nota bene waar mijn schoonouders bij waren. Ik werd zó driftig dat ik hem bont en blauw sloeg.

Ik was volkomen ontredderd. Niet lang daarna kwam ik thuis van een dienstreis en toen waren mijn vrouw en kinderen vertrokken.

Na veel praten probeerden we het nog een keer in een nieuwe omgeving. Maar het ging niet, we bleven botsen. Mijn vrouw drong er via de huisarts op aan dat ik opgenomen zou worden op een psychiatrische afdeling. Ik stemde ermee in en zat er een half jaar, omdat ik dacht dat ons huwelijk zo gered kon worden.

Maar ze vroeg een scheiding aan en verzocht me geen contact te zoeken met de kinderen. De rechtbank en de kinderbescherming namen me mijn voogdijschap af.

Ik was zo in de war dat ik zelfs beloofde geen kaartjes en cadeautjes meer te sturen, omdat de kinderen dat volgens haar te moeilijk vonden. Ze waren toen 14, 12 en 9.

Ik kreeg te horen dat mijn kinderen de familienaam van mijn vrouw hadden aangenomen. De pijn was onverdraaglijk. Ik ging steeds meer drinken – niet dat dat hielp, maar ik zag geen uitweg.

Met steun van mijn nieuwe partner lukte het daar uiteindelijk mee te stoppen. Het warme bad van haar familie en haar kinderen, en inmiddels ook fantastische kleinkinderen, verzachtte het gemis. Toch ben ik nooit opgehouden te hopen dat mijn eigen kinderen me zouden zoeken.’

‘Ik mocht onze pasgeboren kleinzoon niet aanraken’

Adriana (70) en Adri (71): hij heeft al vijf jaar geen contact met hun zoon en kleinkinderen, zij alleen nog sporadisch.

Adriana: ‘De vete speelt voornamelijk tussen mijn schoondochter en mijn man. Daardoor mogen onze zoon en zijn kinderen van zijn vrouw niet bij ons thuis komen, en kent mijn man zijn eigen kleinkinderen niet.

Ik heb een beetje contact met hen en dat tolereert ze, maar zelf is ze daar nooit bij. Ik mag niet praten over opa. Het enige wat mijn zoon erover zegt, is dat het is zoals het is.

Als kind was hij een keurige, knappe jongen met veel humor, en mijn band met hem was goed, net als die met onze dochters. Geen prater, maar hij stak goed in elkaar.

Halverwege de twintig kreeg hij verkering met zijn huidige vrouw, een meisje met een nogal moeilijke jeugd. Ze was uiterst intelligent, maar ze had lak aan conventies en was fel in haar reacties.

Ik vond het lastig met haar om te gaan, maar ik wilde de geliefde van mijn zoon niet afwijzen. Als we haar zouden opnemen in de warmte en harmonie van het gezin, zou het wel goed komen.

Maar zo eenvoudig lag dat niet. Toen ze eenmaal samenwoonden en bijvoorbeeld dagenlang de telefoon niet opnamen, kregen zij en mijn man daar onenigheid over.

Ik kreeg het gevoel dat ze ons volkomen afwees. De verwijdering werd nog groter na een hooglopende ruzie tussen mijn man en schoondochter over asielzoekers, op een verjaardagsetentje van onze zoon.

Na de geboorte van hun eerste kind mochten we pas na een paar dagen een halfuur komen. Ik mocht onze kleinzoon niet aanraken. Ook daarna mochten we hem nauwelijks zien.

Kinderen van ruziënde ouders

Kinderen van ruziënde ouders

Lees verder

Mijn zoon legde me uit dat ze met hun drieën een kleine maatschappij vormden en op zichzelf wilden zijn. Daar hadden we veel moeite mee.

Ik vind het overigens onterecht om mijn schoondochter als schuldige aan te wijzen. Mijn man is ook niet makkelijk. Ze vindt hem een “autist”. Ik denk dat mijn zoon zwijgt omdat hij tussen twee vuren zit.

De hele situatie is een nachtmerrie waaruit ik zo snel mogelijk wil ontwaken. Ook mijn man vindt het heel erg. Maar hij heeft er vrede mee zolang onze zoon floreert in zijn werk en niet in de goot ligt.’

‘Via anderen hoorde ik dat ze een kind had gekregen’

Ineke (66) heeft haar zoon al negentien jaar niet meer gesproken, en haar dochter – met een onderbreking – negen jaar niet.

‘Zo’n twintig jaar lang heb ik de kinderen verzorgd zodat mijn man carrière kon maken. In die tijd heb ik veel te veel ingeleverd. Daar komt bij dat onze relatie heel kil was en mijn man me jarenlang ontrouw was.

Toen mijn zoon en dochter het huis uit gingen, was ik helemaal op. Mijn man werd woedend toen ik wilde scheiden: ik zou geen cent van hem krijgen. Mijn kinderen reageerden in eerste instantie neutraal. Maar al snel leek het erop dat mijn man hen inzette bij zijn alimentatiestrijd.

Ik herinner me een naar gesprek met mijn zoon waarin hij zei dat mijn alimentatie wel wat minder kon; anders kon hij niet naar de vervolgopleiding in Amerika die hem al zo lang was beloofd.

Ik was verbijsterd dat mijn man dat kennelijk met hem besprak. Daarna heb ik mijn zoon nooit meer gezien. Ik schreef hem brieven, maar er kwam geen antwoord.

Ook mijn dochter werd kwaad omdat ik van thuis spullen had meegenomen, waaronder de piano. Dat had ik in mijn ontreddering niet chic aangepakt, dat geef ik toe.

Maar het leidde ertoe dat ook zij me niet meer wilde zien. Via anderen hoorde ik op zeker moment dat ze een kind had gekregen, dat inmiddels al vier maanden was.

Mijn gevoel in die tijd kan ik alleen maar uitdrukken als schreeuwpijn. Omdat ik er geen woorden voor had, maakte ik er letterlijk beelden over. Dat was mijn redding.

Ik stuurde mijn dochter kaartjes, cadeautjes voor mijn kleinkind, geld voor de trein, maar ik hoorde niets. Pas toen het jongetje zes jaar was en kanker bleek te hebben, kreeg ik via mijn schoonzus weer contact met mijn dochter. Dat contact is zeven jaar goed geweest.

Niet lang nadat mijn kleinzoon overleed, kwam ze langzaam weer in de ban van haar vader. Die heeft sindsdien een prestigieuze opleiding in Amerika voor haar betaald, een auto, een woning, haar hele levensonderhoud.

Het contact met mij heeft ze weer verbroken toen hij haar betrok in ons gevecht om de alimentatie. Als je kind overlijdt, zijn het verlies en gemis al onverdraaglijk, maar als je kind met je breekt is het ook nog eens een afwijzing van jou als persoon.’

‘Ik heb haar een afscheidsmail gestuurd’

Rob (71) en Elly (68) spreken hun oudste dochter ruim twintig jaar niet meer.

Elly Lemmens: ‘Al die jaren hebben we ons hoofd erover gebroken, maar we hebben geen idee waarom ze ons niet meer wil zien. Vroeger merkten we niets, alleen dat ze op school werd gepest omdat ze zo goed kon leren.

Toen ze 21 was ging ze samenwonen met haar vriend, die al langer bij ons over de vloer kwam. Vanaf toen veranderde ze. Ze werd afstandelijk en maakte telkens ruzie met ons om niks. Na een paar jaar gemodder zei ze dat ze haar zus en ons niet meer wilde zien.

Daarna probeerden we geregeld weer contact te krijgen, maar als er niets op terugkomt, dan hou je op. Wel bleven we ons voortdurend afvragen wat we nou toch verkeerd hadden gedaan.

Ja, mijn man kan zijn emoties moeilijk uiten en ik zal ongetwijfeld ook wel fouten hebben gemaakt – maar dan nog. Als mijn dochter en ik nooit met elkaar hadden kunnen opschieten, zoals mijn moeder en ik, dan kon ik het nog begrijpen.

Wat zijn de gevolgen van opgroeien bij een narcistische ouder?
TEST
Doe de test »

Wat zijn de gevolgen van opgroeien bij een narcistische ouder?

Mijn moeder gaf me heel weinig liefde, maar ik heb mijn dochter juist veel liefde gegeven. Het rare is dat zij juist wel goed met mijn moeder kon opschieten.

Toen mijn man vijf jaar geleden een herseninfarct kreeg, heb ik mijn dochter weer gebeld. Ze hoorde het aan en sloot af met “Ik hoor het wel.” Ik zei toen dat ze zelf moest bellen als ze wat wilde weten.

Daarna bleef het weer stil. Je krijgt eelt op je ziel. Kort geleden schreef ze opeens dat ze in Portugal ging wonen. In ons antwoord vertelden we hoe trots we op haar waren dat ze dat had bereikt.

Ze reageerde wel, maar liet doorschemeren dat mijn man haar ooit zou hebben gezegd hoe teleurgesteld hij in haar was. Dat feit was nieuw voor ons en ik vroeg haar om uitleg. Maar daar had ze geen zin in, antwoordde ze.

Toen heb ik een afscheidsmail gestuurd. Voor mij is het voorbij. Alleen als ik op televisie iets met ouders en kinderen zie, krijg ik tranen in mijn ogen.’

‘Hoe langer het duurt, hoe meer ze voor ons verdwijnt’

Vroni (69) en John (73) horen sinds twaalf jaar niets van hun oudste dochter.

John: ‘Op school was ze een onopvallend meisje, maar bij de Cito-toets scoorde ze opeens bovengemiddeld. Daarna waren er haar postnatale depressie en de beschuldigingen…

Pas de laatste tijd denken we dat ze misschien niet helemaal gezond is, en dat deskundige hulp goed zou zijn. Maar dat moet ze zelf willen, daar hebben wij geen invloed op.

Onze oudste dochter was altijd erg close met mijn vrouw en nogal afhankelijk. Dat bleef zo toen ze trouwde met iemand uit onze geloofsgemeenschap – we zijn christenen van het Volle Evangelie.

Ze kreeg snel achter elkaar twee kindjes, wat ze helemaal niet aankon. Op den duur moest ze worden opgenomen voor een postnatale depressie en toen hebben wij het oudste kindje verzorgd.

Een paar jaar later stond ze opeens met haar kinderen op onze stoep: ze was ervan overtuigd dat haar echtgenoot de kinderen misbruikte. Nog geen week later kwam haar man haar ophalen.

Tot onze verbijstering en verdriet is ze, met haar kinderen, met hem meegegaan. Een week later verklaarde ze dat ze tijdens een geloofsdienst had ingezien dat alles haar was ingegeven door boze geesten.

Niet lang daarna brak ze met ons. Ook de kleinkinderen mochten we niet meer zien. Waarom, dat kregen we niet te horen.

Vijf jaar later kregen we een brief waarin ze schreef dat ik haar in haar jeugd misbruikt zou hebben, maar dat ze me dat had vergeven. Je zakt werkelijk door de grond. Zó machteloos voelde ik me, zó verdrietig.

Natuurlijk schreef ik terug dat het niet waar was en dat ik haar niet onder ogen kon komen als ze werkelijk dacht dat dat was gebeurd. Daarna hebben we nooit meer iets gehoord.

Op een begrafenis hebben we haar nog eens gezien en liefdevol begroet, maar ze reageerde niet. We verbeten ons verdriet en concentreerden ons op wat we wel hadden: onze andere dochter en haar drie kinderen.

Maar hoe langer deze situatie duurt, hoe meer onze oudste dochter voor ons verdwijnt. Dat is eng. We zouden zo graag deze breuk helen. Het hoofdthema in onze kerk, dus ook die van onze dochter, is immers verzoening.’

Zelfs eenzijdig contact is beter dan niets

Zowel ouders als kinderen streven van nature een liefdevolle en betekenisvolle relatie na, zegt familietherapeut Henk Smits. Wat is er dan aan de hand als een volwassen kind het contact met een of beide ouders verbreekt?

‘Een breuk komt nooit uit de lucht vallen,’ zegt Smits. ‘Meestal gaat er een jarenlange geschiedenis van gebeurtenissen aan vooraf als een kind zoiets besluit.

Voor ouders is zoiets een ramp: het kind dat ze met veel liefde op de wereld hebben gezet en opgevoed, wijst hen af. Ze weten niet waarom en voelen zich onterecht beschuldigd.

Het gemis van hun kind – en soms kleinkinderen – leidt tot intens verdriet en wanhoop, maar ook schaamte en schuldgevoel en soms geheimhouding.’

Ook het kind heeft volgens de familietherapeut verdriet van de breuk, zelfs als het dat ontkent. ‘Kinderen willen hun ouders gelukkig maken. Maar als ze het gevoel hebben dat dat almaar niet lukt, kunnen ze zó lijden dat een breuk de enige weg lijkt om henzelf en hun ouders te beschermen tegen nog meer pijn of conflicten.’

Verstoorde familierelaties

Bij verstoorde familierelaties is er volgens Smits vaak iets aan de hand bij de ouder(s), het kind of bij beiden, waardoor problemen niet op een gewone manier kunnen worden opgelost en de situatie spaak loopt.

‘Dat “iets” is bijvoorbeeld een beperkt zelfinzicht, een harde jeugd van de ouder, kleine psychische stoornissen die niet zijn herkend, of hardnekkige karaktertrekken zoals koppigheid en dominantie.’

Daardoor kunnen onzichtbare patronen tijdens de opvoeding ontstaan die aan de oppervlakte komen door ingrijpende omstandigheden, zoals een scheiding waarbij een van de ouders tot schuldige wordt gemaakt. Het kan bijvoorbeeld ook gebeuren als ouders moeite hebben met de partner van het kind – of andersom – en bij seksueel misbruik.

Een breuk is een wanhoopsdaad die volgens familietherapeut Mirjam Diatlowicki is terug te brengen tot één gevoel: ik wil gezien worden zoals ik wezenlijk ben en wat ik je allemaal geef.

‘Erkenning: dat is wat een kind wil.’ Daarnaast, zegt ze, kunnen ouders onbewuste verwachtingen hebben: ze hadden gehoopt dat hun kind een andere partner, werk of woonplaats zou kiezen.

Afstand nemen

Niet in ieder gezin is er genoeg openheid om zulke gevoelige onderwerpen te bespreken. ‘Afstand nemen is voor het kind dan een manier om zijn zelfstandige leven vorm te geven.

Dan komt het erop aan: kun je het als ouder verdragen dat je kind door die keuzes afstand neemt? Lukt het je om te zien dat die keuzes geen afwijzing zijn van jou?’

Het samen in kaart brengen van een familiegeschiedenis kan helpen, zegt Smits, als hij merkt dat een cliënt heeft gebroken met zijn ouders. Daardoor worden achtergronden van het gedrag van de ouders duidelijker.

‘Dat is natuurlijk nooit de hele verklaring, maar er kan zo wel meer begrip komen en misschien “ontschuldiging”: het afnemen van schuld.’

Als ouders wordt gevraagd mee te praten, komen ze eigenlijk altijd, zegt hij. ‘De kunst is dan dat iedereen alleen over zijn eigen drijfveren praat en niet over het gedrag van de ander.

Niet de ander beschuldigen, maar vertellen wat de gebeurtenissen destijds voor jou hebben betekend. Als er schuld is, die erkennen en samen zoeken naar mogelijkheden om de gevolgen te verzachten.’

Verstoorde ouder-kindrelatie

Het komt ook voor dat ouders zich tot Smits wenden en het kind wordt uitgenodigd. Maar dat is soms nog zo boos dat het de straf van een breuk gerechtvaardigd vindt. Jammer, zegt Smits.

‘Omdat het kind daar zelf een hoge prijs voor betaalt. Maar ook omdat de rekening van zo’n verstoorde ouder-kindrelatie wordt doorgeschoven naar de volgende generatie: door het bestaan van geheimzinnige, “onzichtbare” grootouders.’

Blijft elke poging tot herstel van het contact vergeefs, dan raadt Mirjam Diatlowicki ouders aan om toch geregeld een kaartje te sturen. Ze kunnen bijvoorbeeld schrijven: ‘Is het mogelijk om….?’ en daarmee de deur op een kier houden.

Diatlowicki: ‘Je kunt ook een dagboek bijhouden als dat je helpt; daarin beschrijf je wanneer je aan het kind hebt gedacht, een kaartje of e-mail hebt gestuurd of over hem hebt gesproken. Belangrijk is dat je voor je gevoel alles hebt gedaan wat mogelijk was.’