De vraag

Is narcistische afweer een soort zelfbescherming?

Beste Frans Schalkwijk,
Hoe voorkom je als therapeut dat iemand met een narcistische afweer een minderwaardigheidscomplex krijgt of depressief wordt als je hem of haar bewust maakt van die afweer? Want die afweer is toch een soort bescherming?
Job

Het advies

Expert

Frans Schalkwijk

Psychoanalyse

 

Beste Job,
Je vraag is zeer terecht, want dit is inderdaad de grote valkuil voor een therapeut. Het is verleidelijk je inzicht in de persoonlijkheidsstructuur van de cliënt aan de cliënt voor te leggen en zo te laten zien hoe goed je hem begrijpt. Begrip van het functioneren van afweermechanismen helpt om te zien waarom dit niet mag gebeuren. De optie dat iemand depressief wordt of zich bewust wordt van zijn lage zelfwaardering, is maar een van de mogelijke slechte aflopen van zo’n interventie. De kans is ook heel groot dat iemand gekrenkt afhaakt en de therapie beëindigt.

Methodisch zijn er meerdere antwoorden op jouw vraag. Iemand met een narcistische persoonlijkheidsstructuur die al depressief is en kwetsbaar is, wordt gesteund in zijn narcistisch belevingswereld. Met andere woorden, de afweer van lage zelfwaardering middels narcistische fantasieën en wensen, wordt ‘weer op sterkte gebracht’. Dit wordt gedaan om te vermijden dat iemand verder wegzakt in de depressie.

Methodisch wordt dit gedaan door niet de krenkingen te benadrukken, maar dat wat iemand heeft gedaan om een situatie toch de baas te worden. De cliënt wordt ook als het ware gevraagd boven de situatie te gaan staan en weer de houding aan te nemen ‘Wat kan dat mierengedoe me ook eigenlijk schelen; ik weet zelf gewoon wel dat ik…’

Narcisme bewerken in een therapie is zeer lastig. Meestal is de invalshoek het naar boven halen van mogelijke schaamte over de grootheidsfantasieën (schaamte is de vijand van het narcisme), of het voorzichtig benoemen van de leegte en de eenzaamheid die veel narcisten kennen. Wat dan wordt benoemd, is de prijs die de narcist betaalt. Mogelijk kan hij door het voelen van de lijdensdruk zelf zijn narcistische grootheid opgeven. Hierbij wordt vermeden om de dynamiek van het narcisme als afweer van zelfdevaluatie, leegte of depressie te benoemen. Je tast dus inderdaad de bescherming niet aan, maar probeert de cliënt te laten ervaren dat hij lijdt onder de gevolgen van de bescherming.

vriendelijke groet,
Frans Schalkwijk

  • Frans Schalkwijk is vrijgevestigd psychotherapeut/psychoanalyticus en heeft in zijn praktijk regelmatig te maken met narcistische problematiek. De ervaring die hij daarmee heeft, leest u ook terug in zijn boeken Het diepst van je gevoel en Vrouwenlevens, beide uitgegeven bij Uitgeverij Balans.
Meer weten over dit thema? Bekijk Narcisme
Vind een betrouwbare coach via Coachfinder
Coachfinder

Vind een betrouwbare coach via Coachfinder

Coaching is een belangrijke stap in zelfontwikkeling. Maar de juiste coach vinden blijkt nog niet zo eenvoudig. Coachfinder helpt je in je zoektocht naar een coach die bij je past.

Vind je ideale coach
Deel dit artikel:
14 december 2002 | Laatst gewijzigd op 11 augustus 2022

Lees ook deze artikelen

Helende hobby’s
Artikel

Helende hobby’s

Natuurlijk kun je naar een therapeut met je angst, stress of trauma. Maar deze mensen vonden een andere oplossing. Paaldansen of t...
Dit is waarom we in de zomer meer zin in seks hebben
Branded content

Dit is waarom we in de zomer meer zin in seks hebben

Van barbecues en stranddagen tot vakanties en festivals. De zomer heeft veel te bieden als het om plezier gaat. En ja, dat geldt o...
Column Peggy van der Lee: ‘Voor dat rouwen maakten we ook maar gewoon wat ruimte’
Artikel

Column Peggy van der Lee: ‘Voor dat rouwen maakten we ook maar gewoon wat ruimte’

Jarenlang hadden we tijdens vakanties met z’n vieren in een oude camper rondgetoerd. Hoe leuk ik dat ook vond: deze eerste vakan...
Column Peggy van der Lee: ‘Voor dat rouwen maakten we ook maar gewoon wat ruimte’
Artikel

Column Peggy van der Lee: ‘Voor dat rouwen maakten we ook maar gewoon wat ruimte’

Jarenlang hadden we tijdens vakanties met z’n vieren in een oude camper rondgetoerd. Hoe leuk ik dat ook vond: deze eerste vakan...
Helpt Viagra bij faalangst?
Advies

Helpt Viagra bij faalangst?

Geachte heer van Zessen, Ik ben een man van 25 jaar. Al een paar jaar heb ik erectieproblemen. Dit is niet achter de computer bij ...
Gabor Maté: ‘Belangrijk is dat je weer durft te voelen’
Interview

Gabor Maté: ‘Belangrijk is dat je weer durft te voelen’

Arts Gabor Maté werd wereldberoemd door zijn unieke, maar ook controversiële visie op trauma’s. ‘Bij ziekte vraag ik altijd:...
Column Jean-Pierre van de Ven: Micromanagen
Column

Column Jean-Pierre van de Ven: Micromanagen

Jean-Pierre van de Ven is relatietherapeut en geeft elke maand een inkijkje in zijn praktijk.
Was ik maar minder perfectionistisch
Artikel

Was ik maar minder perfectionistisch

Cindy Voskuijl (35): ‘Bijna alles wil ik perfect doen, van de was tot oefeningen op de sportschool. Dat is vermoeiend: mijn leve...
Francine Shapiro: ‘Je kunt zoveel gelukkiger zijn dan je denkt’
Interview

Francine Shapiro: ‘Je kunt zoveel gelukkiger zijn dan je denkt’

Per toeval ontdekte ze dat je nare herinneringen kunt vergeten door te kijken naar snelle handbewegingen. Twintig jaar later is em...
Omgaan met kanker: ‘Ik heb geproefd hoe wezenlijk het leven is’
Artikel

Omgaan met kanker: ‘Ik heb geproefd hoe wezenlijk het leven is’

Als je te horen krijgt dat jekanker hebt, is dat een traumatische ervaring. Kanker tast niet alleen het lichaam aan, maar ook de p...
10555