Stap 1: Geef jezelf een humor-boost
Zorg dat er meer te lachen valt in je leven. Lees de cartoons in de krant, ga naar een cabaretvoorstelling, koop de cd van je favoriete artiest. Ga op zoek naar de dingen die jou aan het lachen maken, en verzamel ze om je heen.
Sommige vrienden, kennissen of collega’s werken op je lachspieren. Alleen dat al is genoeg reden om ze af en toe te zien. Schrijf op wat je leuk vindt en leg een eigen ‘verzameling’ aan van dingen die je aan het lachen maken.
Niet alleen sijpelt zo meer humor door in je leven, je leert ook hoe anderen alledaagse situaties tot humor verwerken.
Stap 2: Zoek je humorstijl
Mensen hebben van nature een humorstijl. Je zult enige tijd moeten investeren om erachter te komen waarmee je anderen het meest aan het lachen maakt. Waar je zelf om moet lachen is een belangrijke aanwijzing, verder is het een kwestie van proberen.
‘Als je eenmaal weet wat je kwaliteit is – droge humor bijvoorbeeld, of de vette mop – moet je die leren doseren voor een maximaal effect,’ legt trainer Michiel Kochen van de Humorgroep uit. De Humorgroep organiseert bedrijfstrainingen en workshops waarin de deelnemers leren hun gevoel voor humor te vergroten.
‘Wij werken met het kernkwaliteiten-diagram van Daniel Ofman. Iedereen heeft een paar dingen waar hij heel sterk in is: kernkwaliteiten. Maar in iedere kwaliteit zit ook meteen een valkuil: te veel van het goede van die kwaliteit. Daaruit volgt dan de uitdaging: het positief tegenovergestelde van de valkuil.’
Iemand die veel kritische humor gebruikt (‘Jij bent ook lekker snel!’) loopt het risico cynisch te worden (‘Het heeft geen zin om dit uit te leggen – tegen de tijd dat je het snapt, moet je naar huis’).
Harde grappen ten koste van een ander zijn vaak niet leuk meer. Cynisme komt voort uit een overkritische houding. De uitdaging van een cynicus is dus om te relativeren.
Mensen met droge humor gebruiken veel woordgrappen (‘Ze zeiden dat de wc verstopt was, maar ik had hem zo gevonden’). Hun valkuil is onverschilligheid, en hun uitdaging is dus om gevoeliger te worden. Want wie zijn valkuilen weet te vermijden, wordt grappiger.
Stap 3: Leer relativeren
Humor is een levenshouding. Je kunt je kapot ergeren in de file, óf je laten vermaken door de andere automobilisten. ‘Een positieve houding aannemen is vooral een kwestie van jezelf losmaken van de waan van de dag,’ zegt humortrainer Guido Thys.
Thys is voorzitter van de Stichting Humor, die zich inzet voor het bevorderen van humorgebruik in de samenleving. ‘Op veel omgevingsfactoren heb je geen invloed. Maar je beslist wel zelf hoe je ermee omgaat.
Een goede methode is ’s morgens tegen de spiegel te zeggen: “Vandaag krijgen ze mij niet gek. Ik ga overal om lachen en overal het grappige van inzien in plaats van het zware.— De afstand die je zo creëert, wordt door anderen al snel als humor ervaren.’
Probeer een probleem in een andere context te plaatsen. Zeg, als je de weg weer eens niet kunt vinden, hardop: ‘Ik ben niet verdwaald, ik ben de boel hier aan het verkennen.’
Guido Thys: ‘Je kunt kritische mensen ontwapenen door ze gelijk te geven en er nog een schepje bovenop te doen. Humor betekent dat je een mate van vrijheid neemt. Jíj bepaalt wat er gebeurt, niet anderen. Als je dat beseft, heb je ruimte voor humor.’
Relativeer de zaken. Bedenk: als iets mislukt, ben je er in elk geval in geslaagd te mislukken. Dat geeft weer ruimte voor een nieuwe poging.
Stap 4: Doe iets met je observaties
Sta op met de gedachte dat je vandaag de humor op straat wilt vinden. Let op details: bijna elke onregelmatigheid leent zich wel voor een humorvolle observatie.
Een crematorium dat zich bevindt aan een doodlopende weg. Grappige krantenkoppen: ‘Politie schiet man met mes dood’, ‘Fokdag voor Friezen in Noord- en Zuid-Holland’ – Vrij Nederland kan er wekelijks een pagina mee vullen.
De kunst is vervolgens om je observaties op een geestige manier te verwoorden. Daar bestaan verschillende technieken voor. Je kunt overdrijven (‘ik ben zoveel afgevallen dat ik haast niet meer te onderscheiden ben met het blote oog’), verkleinen (‘o ja, ik ben trouwens ontslagen’), iets in het belachelijke trekken of letterlijk nemen.
Guido Thys van de Stichting Humor: ‘Je kunt die technieken oefenen, in een cursus improvisatietheater bijvoorbeeld. En kijk de kunst af bij anderen, daar kun je veel van leren. Sommige mensen zijn humorgenieën. Zelf heb ik alle tapes van John Cleese en Toon Hermans, en ik ontdek voortdurend nieuwe dingen.’
Stap 5: Deel humor met anderen
Je hebt pas echt iets aan gevoel voor humor als je het kunt delen. Het is leuk om grappige dingen te vertellen, en het nodigt anderen uit dat ook te doen.
Een positieve respons op anderen die grappen maken is dan ook belangrijk om meer humor in relaties te brengen, vertelt sociologe Giselinde Kuipers, schrijfster van het boek Goede humor, slechte smaak. ‘Dat nodigt mensen uit vaker grappig te zijn tegen jou, en brengt een uitwisseling op gang.’
Humor schept een band. Laughter is the shortest distance between two people, zei komiek en pianist Victor Borge al. Samen lachen geeft aan: wij zitten op dezelfde golflengte, wij begrijpen elkaar en we vinden elkaar aardig.
Kuipers: ‘Het uitwisselen van grappen en gelach is een van de duidelijkste manieren om verbondenheid te creëren. Het is een uitnodiging: ik vind jou leuk, vind mij ook leuk. Lachen is een teken van positieve sociale gevoelens.’
Hoe gezond is humor?
Lachen verandert onze pijnbeleving. Onderzoek heeft uitgewezen dat mensen die worden afgeleid door iets grappigs, langer in staat zijn hun hand in een bak ijswater te houden dan mensen die door iets anders worden afgeleid.
Maar of humor ook daadwerkelijk leidt tot fysiologische veranderingen in het lichaam, is niet bekend. Het hardnekkige gerucht dat lachen zorgt voor de aanmaak van endorfine, een natuurlijke pijnstiller, en van adrenaline, een stof die energie geeft, is nog nooit wetenschappelijk aangetoond.
De studies naar de lichamelijke effecten van humor hebben tegenstrijdige resultaten: soms werden inderdaad minder stressgerelateerde stoffen en/of meer afweerstoffen in het lichaam aangetroffen, soms juist meer, en in weer andere gevallen werd helemaal geen verandering gevonden.
Wel is aangetoond dat humor de beleving van stress kan verminderen.
In een onderzoek kregen mensen bloederige ongelukken te zien op film. Daarna moesten ze op humoristische of juist op serieuze toon navertellen wat ze gezien hadden. Degenen die de narigheden op humoristische toon mochten samenvatten, voelden zich minder negatief en hadden achteraf minder last van lichamelijke spanning.
