Hoe aantrekkelijk is deze vrouw?

Je zou denken dat ze wel beter zouden kunnen krijgen, van die jonge, rondborstige dames met aan hun zijde een kalende sigarenroker op leeftijd. Anders dan mannen zijn vrouwen bij hun partnerkeuze kennelijk niet gericht op uiterlijk, maar op sociale status en dominantie. Bankdirecteuren hebben veel macht en aanzien, en ach, dat buikje is toch best schattig?

Mark Dechesne, sociaal psycholoog aan de Radboud Universiteit Nijmegen, vroeg zich af of het inderdaad zo is dat vrouwen bij hun oordeel over aantrekkelijkheid meer gericht zijn op omgevingsinvloeden dan mannen. ‘Status en dominantie worden bepaald binnen een sociale ­context. Fysieke aantrekkelijkheid niet: dat is echt een eigenschap van iemand zelf. Het zou mij dan ook niets verbazen als vrouwen bij het beoordelen van de aantrekkelijkheid van de andere sekse meer dan mannen gericht zijn op de omgeving waarin die ander zich bevindt.’

Smileys
Om zijn theorie te toetsen, bedacht Dechesne een ex­periment dat in maart op de website van Psychologie Magazine stond. Ruim 2600 sitebezoekers deden mee.

In het experiment kregen de proefpersonen een foto te zien van een man of een vrouw. Rondom de foto stonden een aantal eenvoudige, smiley-achtige icoontjes. Deze contextfiguren waren mannelijk of vrouwelijk. Bovendien keken ze ofwel in de richting van de proefpersoon, ofwel de andere kant op, en was de mond zo gevormd dat ze blij of juist bedroefd leken te zijn. Deelnemers moesten vervolgens op een schaal van 1 tot 10 aangeven hoe aantrekkelijk ze de persoon op de foto vonden. Aan vrouwelijke deelnemers werd bovendien gevraagd in welke fase van hun menstruele cyclus ze zich bevonden. Dechesne: ‘Uit veel wetenschappelijke publicaties blijkt dat hormonen een grote rol spelen bij het beoordelen van potentiële partners. In dit onderzoek wilde ik daarom nagaan of de invloed van context anders is tijdens de ovulatie dan tijdens de menstruatie.’

De vrouw op de foto werd aantrekkelijker gevonden dan de man: zij kreeg gemiddeld een 6,24, de man een 4,4.

Over het algemeen oordeelden de deelnemende mannen iets positiever over de aantrekkelijkheid van de personen op de beide foto’s dan de deelnemende vrouwen.

Geen verschil
Op basis van de theorie zou je verwachten dat vrouwen zich bij het geven van hun cijfer meer laten leiden door de poppetjes rondom de foto dan mannen: dat ze bijvoorbeeld negatiever zouden oordelen over iemands uiterlijk als de gezichtjes sip keken, en juist positiever als ze vrolijk keken. Dat bleek niet zo te zijn. Mannen lieten zich in ongeveer dezelfde mate leiden door context als vrouwen, en daarbij deden de gezichtsuitdrukking en blikrichting van de contextfiguurtjes er nauwelijks toe. Dechesne: ‘Het is natuurlijk jammer dat we het voorspelde effect niet hebben gevonden. Toch wil dat niet per se betekenen dat de theorie onzin is. De man-vrouwverhouding was in sommige condities erg scheef. Dat maakt het lastig om definitieve conclusies te trekken.’

Hormonen zijn bepalend
Is er dan helemaal niets uit het experiment gekomen? Jawel. Uit de resultaten bleek een onverwacht sterke samenhang tussen menstruatiecyclus en beïnvloeding door de context. Het aantrekkelijkheidsoordeel van vrouwen werd, afhankelijk van de fase van hun cyclus, beïnvloed door het geslacht van de contextfiguurtjes. Naarmate de proefpersoon dichter in de buurt kwamen van de ovulatie, werd het oordeel positiever wanneer er mannetjes in de context stonden dan wanneer er vrouwtjes in de context stonden. Tijdens de menstruatie was dat andersom: dan werd het aantrekkelijkheidsoordeel juist positiever in een vrouwelijke context dan in een manne­lijke context. Opvallend was dat het niet uitmaakte of degene op de foto een man of een vrouw was.

Dechesne: ‘Dit resultaat is vrij uniek. Het is natuurlijk wel te beredeneren dat vrouwen zich bij het beoordelen van mannen laten leiden door hun hormonen. Het is logisch dat vrouwen een mannelijke, “macho” omgeving een pre vinden als ze vruchtbaar zijn. Maar dat de beoordeling van vrouwelijke foto’s op dezelfde manier beïnvloed wordt door de menstruatiecyclus, is minder vanzelf­sprekend. Kennelijk zit reproductie echt heel diep – het effect van hormonen is zo groot dat niet alleen het oordeel over een potentiële partner, maar over alle mensen erdoor wordt beïnvloed.’

De gezichtjes die om de foto’s stonden, zijn niet bepaald natuurgetrouw. Gaan de resultaten van dit onderzoek dan wel op in de praktijk? Dechesne: ‘Ik denk het wel. De icoontjes zijn inderdaad behoorlijk abstract. Desondanks hebben we een groot verschil gevonden bij het gebruik van mannelijke en vrouwelijke figuurtjes. Ik denk dat de effecten alleen maar groter zouden zijn als we plaatjes van echte vrouwen en mannen zouden gebruiken.’

Gaat de onderzoeker dat nog doen, een onderzoek met ‘echte’ omgevingsfiguren? ‘Wie weet. De resultaten van dit onderzoek waren erg interessant. Ik ben zeker van plan hier verder mee te gaan. Maar over details heb ik nog niet echt nagedacht.’