Zo houd je tijdens de feestdagen rekening met je eigen behoeften

‘Ja hoor,’ hoor je jezelf zeggen. ‘Prima als jullie op kerstavond bij mij komen. Ik maak wel wat.’ En in gedachten zie je jezelf alweer koortsachtig door de stad fietsen op zoek naar de zeldzame ingrediënten voor het ingewikkelde diner dat je vervolgens zenuwachtig bij elkaar kookt.

Je hebt er dit jaar gewoon geen zin meer in; liever een pizza voor de tv. Maar ja, je wilt nu eenmaal een gastvrij en gezellig persoon zijn.

Waarom is het zo lastig om trouw te blijven aan je eigen behoeften als anderen een beroep op je doen? ‘We hebben als mens een soort voorgeprogrammeerd verlangen om erbij te horen,’ verklaart psycholoog en coach Marjon Bohré. ‘Dat kan ertoe leiden dat we er alles aan doen om niemand teleur te stellen.’

Maar ‘alles’ doen om geaccepteerd te worden, kan op de lange termijn nogal veel energie kosten. Je schuift er immers keer op keer je eigen behoeften – aan rust of aan activiteiten die je opladen – voor opzij. Bohré: ‘Uiteindelijk raak je daar zo aan gewend dat we je niet eens meer weet wat je eigen behoeften ook alweer waren.’

Daarom is het zaak om voor jezelf te bedenken welke behoeften je hebt. Dat kun je doen met de oefening onder dit artikel. Formuleer eerst je persoonlijke waarden en koppel daar activiteiten aan.

Stel dat ‘zorgzaamheid’ voor jou een belangrijke waarde is. Dan voelt het wellicht beter de kerstbrunch op kantoor over te slaan zodat je kunt meehelpen bij de feestlunch in het tehuis van je bejaarde tante. En vind je dierenwelzijn en milieu belangrijk, dan is het misschien tijd voor een vegetarische kerst.

Zelfafwijzing

Opkomen voor je eigen behoeften vraagt wel wat lef. Want het is niet makkelijk om te zeggen: ‘Sorry, maar ik ben er vanmiddag niet bij.’ Je zult de neiging krijgen om jezelf in te dekken: ‘Ik ben wel ongezellig, maar…’ en daarmee wijs je feitelijk je eigen behoeften toch nog af.

Waarom doen we dat? ‘We wijzen liever onszelf maar vast af voordat een ander het doet,’ zegt Marjon Bohré. ‘Het werkt als een soort beschermlaag om een eventuele afwijzing van de groep minder hard te laten aankomen. Zonde, want je behoefte mag er natuurlijk gewoon zijn.’

En dan wacht er nóg een uitdaging: omgaan met mogelijke weerstand in je omgeving. Want de kans bestaat dat je wens – zoals kerstavond voor jezelf – voor de ander lastig is.

Bohré: ‘Houd in zo’n geval voor ogen wie je bent en wat voor jou belangrijk is. Realiseer je dat wanneer je je steeds aanpast, je jezelf tekortdoet.

Ook kan dat aanpassen nooit leiden tot échte acceptatie van wie je bent door je omgeving. Die acceptatie gaat vaak sneller dan je denkt. Mensen denken al snel over een ander: zo is hij nu eenmaal.’

Goed zoals je bent

Vind je het lastig om voor je eigen behoeften op te komen? Met de online training Goed zoals je bent leer je aan de hand van bewezen effectieve technieken om jezelf te accepteren, grenzen te stellen en goed voor jezelf te zorgen. De training is ontwikkeld in samenwerking met psycholoog Marjon Bohré. Bekijk hier de online training Goed zoals je bent.