Positiviteitsonderzoeker Barbara Fredrickson vertelt:
President Obama spoort Amerikanen voortdurend aan om hoop te verkiezen boven angst. De keuze is van wezenlijk belang. Hoop en angst zijn niet slechts woorden of gezichtsuitdrukkingen. Ze zitten diep geworteld in onze neurochemie en beïnvloeden onze perspectieven, onze acties, en de levenspaden die zich voor ons ontvouwen.
Angst doet ons in elkaar krimpen. Onze daden worden rigide en voorspelbaar. Pessimisme dringt door in hoe we tegen onszelf praten, en bepaalt onze beslissingen. Een mistroostig perspectief stroomt door in contacten met familie, vrienden en collega’s, het spoelt ieder collectief gevoel van veiligheid of zekerheid weg. De negativiteit die uitgaat van angst sijpelt ook door in onze lichamen en beïnvloedt onze gezondheid. Je voelt hoe het zich een weg vreet in je maag, hoe het je stressniveau doet toenemen, en hoe het je schouder- en nekspieren verandert in steen.
Maar hoe zit het met hoop? Zijn we ons werkelijk bewust van datgene wat hoop biedt? Kan hoop ons de weg wijzen in donkere tijden?
Hoop is niet een ‘typische’ vorm van positiviteit. De meeste positieve emoties ontstaan wanneer we ons veilig en verzadigd voelen. Hoop is een uitzondering. Hoop komt om de hoek kijken wanneer onze omstandigheden bedreigend zijn – de zaken gaan niet zo goed, in ieder geval bestaat er aanzienlijke onzekerheid over hoe de zaken zullen lopen. Hoop ontstaat juist op die momenten waarop angst, hopeloosheid of wanhoop net zo makkelijk de kop op zouden kunnen steken. Misschien ben je net je baan kwijt, of je dromen om een nieuwe zaak te beginnen of met pensioen te gaan. Op dat soort momenten is hoop wat psycholoog Richard Lazarus omschrijft als ‘het ergste vrezen maar hunkeren naar het betere’.
Hoop breekt ons letterlijk open. Deze emotie verwijdert de oogkleppen van angst en wanhoop en stelt ons in staat om het grotere geheel te zien. We worden creatief, laten onze toekomstdromen de vrije loop. Dat komt omdat diep in de kern van hoop het geloof zit dat dingen kunnen veranderen. Het maakt niet uit hoe verschrikkelijk of onzeker de zaken zijn op het moment, de dingen kunnen ten positieve veranderen. Mogelijkheden bestaan. Het is dit geloof in een betere toekomst dat ons ondersteunt. Het weerhoudt ons ervan in wanhoop te vervallen. Het bezielt onze lichamen met de helende ritmes van positiviteit. Het motiveert ons om onze mogelijkheden aan te boren, en onze inventiviteit om de zaak ten goede om te keren. Het inspireert ons om te bouwen aan een betere toekomst.
Antropoloog Lionel Tiger beschouwt hoop als het geëvolueerde tegengif van onze grote menselijke voorhersenen. In tegenstelling tot ieder ander aards wezen, kunnen wij mensen ons een voorstelling maken van onze toekomst en, door dit te doen, van ieder mogelijk onheil. Zonder hoop zouden onze dreigende vooruitzichten ons kunnen aanzetten om ons over te geven aan wanhoop. Maar door hoop krijgen we de energie om te doen wat we kunnen om onze huidige dilemma’s op te lossen, om een goed leven voor onszelf en anderen te bewerkstelligen.
In dit leven moeten we ernstige uitdagingen het hoofd zien te bieden, zowel op economisch als op persoonlijk vlak, en zowel op grote als op kleine schaal. Het verkiezen van hoop boven angst is voor een ieder van ons van levensbelang. Hoe meer hoop we vandaag kweken, des te beter we in staat zullen zijn om te overleven in de maanden en jaren die voor ons liggen. We zullen de openheid van hoop nodig hebben om onze uitdagingen met een heldere blik onder ogen te zien. Om de creatieve oplossingen te zien die ons in staat stellen om sterker dan ooit tevoorschijn te komen na donkere tijden. Dus laten we menselijk zijn – laten we kiezen voor hoop en bouwen aan een betere toekomst.
Barbara Fredrickson is de auteur van ‘Positivity‘ en professor aan de Universiteit van North Carolina.
Meer positviteitsblogs op Psychology Today
