1. Wuthering heights (Emily Brontë)
Literair is huilen een verdachte emotie. Huilen doe je immers bij kinderboeken, bij slechte films, bij pulp. Wel kunnen we er innig van genieten hoe een literair personage zichzelf, zijn geliefde, zijn omgeving te gronde richt door onbegrepen, verkeerd begrepen dan wel onbeantwoorde liefde. Schrijnender en vervoerender dan in Emily Bronte’s Wuthering Heights (1847; vertaald als Woeste hoogten) kan het niet.

De demonische, hartstochtelijke Heathcliff is de romantische held bij uitstek. Zijn grootse, nooit versagende, vanaf de eerste brandende blik geldende liefde voor de onschuldige Catherine Earnshaw is onovertroffen in de literatuur. Het zal je maar overkomen – liever niet. Maar die onstopbare zelfvernietiging van een intelligente man die de slaaf is van een diep gekwetst gemoed, is het summum van tragiek.

2. De kellner en de levenden (Simon Vestdijk)
Deze roman bevat ’s schrijvers visie op religie door een hedendaagse versie van de voltrekking van het Laatste Oordeel zich te laten afspelen in een gewoon Nederlands stadje. Heel prozaïsch: een aantal mensen wordt uit een groot flatgebouw door een busje opgehaald en naar een spoorwegemplacement gebracht. Daar wordt besloten wie naar de hemel gaat en wie naar de hel. Bij de mens is daar wel uit te komen, maar hoe zit het met zijn beste vriend: het huisdier?

Het ziekelijke jongetje Wim Kwets houdt zielsveel van zijn hond. Dat arme dier is op last van zijn ouders afgemaakt. Wim mag naar de hemel, beslist ‘de kellner’. De hond niet, de hemel is alleen voor mensen. Zijn baasje smeekt, en ja, het mag. Zelden is de liefde tussen mens en dier aangrijpender verbeeld.

3. Schuim en as (J.J. Slauerhoff)
Een van de verhalen in deze bundel heet Larrios. We weten dat zwervende zeelui in iedere haven een liefje hebben, maar Larrios toont de keerzijde: een van de eerste optredens van de berekenende golddiggers in de literatuur. Met tussenpozen van jaren ontmoet de zeeman haar: Larrios.

Zelfs redt hij haar met gevaar voor eigen leven, uit een Chinees bordeel. En krijgt later stank voor dank: bij hun laatste ontmoeting is ze een rijke vrouw, ze weigert hem te ontvangen. ‘Het heeft geen twee minuten geduurd, in weinige woorden is Larrios in mij omgebracht, Larrios die jaren lang in mij leefde.’