Zo leer je je kind omgaan met tegenslagen

We kunnen onze kinderen niet altijd beschermen tegen teleurstellingen; elke dag gebeuren er immers dingen die nu eenmaal minder leuk zijn.

Onze kinderen hebben er dan ook veel meer aan als we ze leren hoe met moeilijkheden om te gaan, dan dat we alleen maar proberen ze erbij vandaan te houden. In de ontwikkelingspsychologie is de laatste tijd een woord sterk in opkomst: veerkracht. Dat staat voor kunnen omgaan met tegenslag.

Het blijkt belangrijk, want veerkrachtige mensen zijn gelukkiger dan niet-veerkrachtige mensen. Uit onderzoek aan de Florida Atlantic University blijkt bijvoorbeeld dat gepest worden bij sommige kinderen veel grotere gevolgen heeft dan bij andere kinderen.

De veerkrachtige groep gelooft dat het pesten maar tijdelijk is, of dat ze er in de toekomst zelf iets aan zullen kunnen doen. Ze lijden er daardoor minder onder. Veerkrachtige mensen verstaan de kunst om actief te reageren op stress. Ze hebben de overtuiging dat ze iets kunnen doen en voelen zich geen slachtoffer.

Ze weten bijvoorbeeld dat het geen zin heeft om somber te zijn als het onverhoopt slecht weer is op zondag. Ze zijn er misschien net zo teleurgesteld over, maar weten wél iets leuks te verzinnen om binnen te doen en ‘veren zo terug’.

Chronische teleurstelling

Hoe stimuleer je een kind om veerkracht te ontwikkelen? Allereerst: voor een deel is het aangeboren, het ene kind is nu eenmaal sneller en langer van slag dan het andere. Maar je hebt er als ouder wel degelijk invloed op.

Hoe veerkrachtiger je zelf bent, hoe beter. Laat je je door tegenslag snel uit het veld slaan, dan wekt het geen verbazing als je kind dat ook doet. Niet zozeer wat je zegt, maar hoe je je gedraagt is daarbij belangrijk.

Binnen zijn mogelijkheden zal je kind jouw gedrag namelijk kopiëren. Chronisch teleurgestelde ouders zetten chronisch teleurgestelde kinderen op de wereld. Ook als die ouders tegen hun kinderen zeggen: ‘Níet klagen.’

Verder kun je een kind veerkracht bijbrengen door het te helpen bij het leren herkennen van zijn gevoelens. Daardoor zal het er minder snel door overspoeld raken. Vraag aan het einde van de dag niet alleen wat je kind heeft meegemaakt, maar bespreek ook wat het daarbij dacht en voelde.

Als er iets vervelends is gebeurd, kun je samen onderzoeken wat dat precies was, hoe je kind zich voelt of voelde en hoe het er op een goede manier op zou kunnen reageren. Hoe gaat de dochter uit het eerder genoemde voorbeeld om met die onvoldoende?

Bespreek hoe het kon gebeuren en wat ze er eventueel nu of een volgende keer aan kan doen. Zo help je je kind om veerkracht te ontwikkelen: elke volgende keer zal het zelf iets beter kunnen bedenken wat helpt om van een tegenslag te herstellen.

Stapje terug

Uiteindelijk moeten kinderen zelfstandig door het leven kunnen en zelf oplossingen bedenken. Daarom is het van belang dat wij ouders – terwijl we de veerkracht stimuleren – een stapje terug doen en steeds minder dingen voor ze oplossen. Daar zullen ze later een hoop plezier van hebben.

Bronnen: S. Hinduja e.a., Cultivating youth resilience to prevent bullying and cyberbullying victimization, Child Abuse & Neglect, 2017 / M. Brussoni e.a., What is the relationship between risky outdoor play and health in children? A systematic review, International Journal of Environmental Research and Public Health, 2015