Psychiater Sandra Kooij: ‘ADHD-medicatie is niet gevaarlijk’

Het enige college dat aan ADHD werd gewijd tijdens haar opleiding tot psychiater, miste ze. Gelukkig volgde ze een nascholing, want nu is Sandra Kooij Nederlands belangrijkste deskundige in ADHD bij volwassenen. En ze is vastberaden het lijden van deze groep mensen te verminderen met haar onderzoek bij het PsyQ Kenniscentrum ADHD bij volwassenen. Daarom geeft ze ook 8 adviezen voor leven met ADHD.

Want het staat buiten kijf dat de 2,5 procent van de volwassenen met ADHD gebukt gaat onder impulsiviteit, stemmingswisselingen, chaotische gedachten en ongeremd gedrag. Ruziënd het huis uit, afgebroken opleidingen, verslaving, ongelukken, bijkomende stoornissen als angst, depressie en slaapproblemen, gestrande relaties, een carrière die maar niet van de grond komt en altijd gedoe met collega’s, familieleden en vrienden: de lijst schadelijke gevolgen is lang.

Na de diagnose vloeien er niet zelden tranen in haar behandelkamer, dát zat ze dus hun leven lang dwars. Kooij moet dan ook enorm zuchten als mensen weer eens de vraag stellen: ‘ADHD, bestaat dat eigenlijk wel?’

De symptomen – te laat komen, van de hak op de tak springen, snel afgeleid zijn – nodigen een beetje uit tot die vraag. Dat hebben we toch allemaal weleens?

‘Inderdaad, en is het dan eigenlijk wel een stoornis? Die discussie hebben we bij depressie ook gehad: “Iedereen is toch weleens een beetje depri?” In de psychiatrie gaat het altijd over langer en erger. Dus ADHD is niet af en toe een beetje druk, impulsief en chaotisch zijn, maar elke dag, de hele dag en al vanaf je kindertijd. En de symptomen moeten zoveel hinder veroorzaken dat je niet goed kunt functioneren. Pas dan spreken we van ADHD.’

U bent die vragen beu?

‘Mensen met ADHD worden er dubbel door belast. Met de zin “Dat heb ik ook weleens” wordt ontkend dat jij het op een ergere manier hebt. Zulke opmerkingen suggereren dat je je aanstelt. Dat je beter je best moet doen, want die ander slaat zich toch ook door het leven heen? Ik wil graag ruimte voor het feit dat niet iedereen hetzelfde is. Dat mensen met een open geest kijken naar wat er gebeurt in het hoofd van een ander, in plaats van een oordeel te vellen.’

Wat gebeurt er precies in het hoofd van iemand met ADHD?

‘Mensen met ADHD vertellen: ik heb nooit rust in mijn hoofd. Continu jagende gedachten, geluiden, geruis. Alle zintuigen staan maximaal open. Elke beweging zien ze, alles horen ze. Als ik hier in de spreekkamer iets begin te vertellen, zijn ze letterlijk na drie woorden afgeleid. Het lijkt een filterprobleem te zijn, een remprobleem.’

‘Lijkt’?

‘Er is nog heel veel dat we níét weten. We zien op hersenscans dat bepaalde gebieden in de hersenen bij mensen met ADHD minder goed van bloed worden voorzien en dus van brandstof. Met name de prefrontale cortex, de basale ganglia en het cerebellum: gebieden die waarschijnlijk niet toevallig met die remfunctie te maken hebben. Door de uitwisseling van het hersenstofje dopamine, helpen die gebieden ons normaal gesproken om onze aandacht erbij te houden, impulsen te beheersen en overzicht te krijgen.’