Jonathan Franzen: ‘De pijnlijkste onderwerpen zijn de beste’

Een goed gesprek met Jonathan Franzen is onmogelijk zonder het onderwerp literatuur. Waar je ook over begint, vroeg of laat gaat het bij hem altijd weer over lezen, schrijven en boeken. Dat is niet verwonderlijk, zijn leven draait letterlijk en figuurlijk om schrijven en lezen. Al in zijn tienerjaren wist hij dat hij romanschrijver wilde worden, en sindsdien heeft hij zijn vingers zo ongeveer blauw geschreven. Franzen (52) lééft voor de roman, hij gelóóft in de roman. Zijn volgende moet altijd de ultieme roman worden, en hij is dan ook bereid tot het uiterste te gaan. In zijn sober ingerichte werkkamer gaan elke ochtend de dubbeldikke ramen dicht, de rolgordijnen naar beneden en het licht uit, hij doet oordoppen in en oorbeschermers op, en soms zelfs een blinddoek om. ‘Alle prikkels van buitenaf moeten worden tegengehouden,’ zegt hij, ‘anders hoor ik niet wat diep van binnen in mijn geest verborgen ligt.’

Ondanks al die voorzorgsmaatregelen blijft het schrijven een enorme beproeving. Af en toe is er een flits van inspiratie, maar die wordt meestal gevolgd door maandenlange wanhoop vanwege valse starts en verkeerde afslagen. Over Vrijheid, zijn laatste, bejubelde great American novel – over de hevige stormen die een doorsnee Amerikaans gezin meemaakt – deed Franzen negen jaar.