Zo leef je lichter en laat je los

Zorgen dat alles precies gaat zoals je voor ogen had. Tot in de puntjes die vakantie, dat feest of het weekend plannen. Doodmoe word je soms van jezelf, als controlezoeker.

Het goede nieuws: je kunt leren losser in het leven te staan. Alleen: de moeilijkheden die het leven nu eenmaal óók met zich meebrengt, gaan er niet mee weg. Acceptance and Commitment-therapeut Gijs Jansen loodst je erdoorheen.

Waarom zijn we op zoek naar controle?

Gijs Jansen: ‘Omdat we ons goed willen voelen. Dat is in feite waar controlezoekers mee bezig zijn: vervelende gevoelens en ingewikkelde gedachten buiten de deur houden.

Pillen slikken zodat je geen angst voelt in het vliegtuig. Eindeloos positief denken om de stress voor een presentatie te bezweren (“Ik kan dit!” “Blijven lachen!”). Die carrièrestap niet zetten, omdat je bang bent op je bek te gaan.’

Waarom werkt controle zoeken niet?

‘Angstgevoelens en negatieve gedachten kun je wel éven onderdrukken, maar ze komen altijd als een boemerang bij je terug.

Om nog meer plaats in te nemen in je hoofd dan ze daarvoor al deden. De maatschappij leert ons dat als je maar hard genoeg je best doet, je vanzelf gelukkig kunt zijn. Zelfs als je ongesteld bent, moet je nog een “happy period” hebben.

Hou toch op! Het leven ís soms gewoon even waardeloos. Je bént soms even doodsbang. Als ik sta te spreken voor een groep, is het bij mij ook een houseparty vanbinnen.’

Hoe je kun je beter omgaan met lastige gevoelens en gedachten?

‘Ze er gewoon laten zijn. Dat is best moeilijk, want de natuur heeft ons zo gemaakt dat we reageren met vechten of vluchten. Beer in het vizier? Wegwezen of neerhalen.

Dezelfde oerreactie laten we los op twijfels over onze relatie, moeilijkheden op het werk, pijn in de nek, off-days en onzekerheden.

Het is heel onnatuurlijk om dan gewoon even stil te staan en een beetje te voelen en te ervaren wat er nu eigenlijk met je gebeurt. Liever zoeken we een oplossing.’

‘Gewoon ervaren’, kun je dat oefenen?

‘Douche eens met yoghurt. Het klinkt misschien raar, maar dat worden deelnemers aan onze ACT-opleiding ook geacht te doen.

Het is koud, het ruikt, het voelt raar. Maar als je bereid bent zoiets ongemakkelijks te ervaren, lukt het je ook op andere momenten beter om moeilijke of pijnlijke gevoelens toe te laten.

Of het nu angst is, kou, pijn, afkeer of verdriet – ze horen bij het leven. Als je leert bereid te zijn ook de pijn te ervaren, zul je minder lijden onder je gedachten over die pijn.’

Meer verdieping? Samen met Gijs Jansen ontwikkelde Psychologie Magazine de online training Leer loslaten.