Column Jean-Pierre van de Ven: Tekortkomingen

Met veel gepuf gaat Niels op de bank zitten. Hij hijgt nog geruime tijd na met piepende longen. Ondertussen is Janneke losgebarsten: Niels drinkt al veertig jaar, het wordt steeds erger, laatst hebben de buren hem weer van straat opgeraapt.

Ze krijgt nooit aandacht van hem, want hij is óf dronken, óf hij heeft een kater. En hij liegt. Nu gaat hij bijvoorbeeld naar de verslavingskliniek voor gesprekken en drinkt hij zogenaamd niet meer, maar ze ziet aan zijn neus dat het niet klopt.

Niels kijkt me waterig aan. ‘Deze week ben ik twee keer doorgezakt,’ geeft hij toe. ‘Komt door het stoppen met roken. En dan de kleinkinderen…’

‘Hoezo? Ik doe alles als ze komen!’
Niels kijkt mij aan, niet Janneke.

‘Niels, hebben ze je bij de kliniek dan niets uitgelegd over trek?’ zeg ik, tot grote tevredenheid van zijn vrouw. Nu hoort hij het eens van een ander. ‘Je krijgt trek in alcohol als de kleinkinderen er zijn, maar ook als ze er niet zijn, als je rookt, als je niet rookt… Alles geeft trek.’

‘Ja, ja…’ antwoordt Niels afwezig.

‘Zie je, er valt niet met hem te praten,’ zegt Janneke samenzweerderig. Nog even laat ik haar fulmineren tegen haar alcoholische echtgenoot, aan wie weinig deugt. Hij is passief. Hij vergeet alles. Zijn rijbewijs is ingenomen en dat is maar goed ook.

Dan zeg ik: ‘En jij?’ Janneke kijkt verbaasd. ‘Ik bedoel, hoe houd je dit veertig jaar vol? Je man wil al veertig jaar niet deugen, toch? Je hebt hem al honderd keer tot de orde geroepen. Ik ben al jullie vijfde therapeut. Je komt nooit aan je trekken. Jouw leven is verpest. Hoe heb je dat laten gebeuren?’

‘Ja, dat zeiden ze bij de kliniek ook, iets met co-dependency…,’ zegt Janneke, maar ik val haar in de rede.
‘Nee, dat bedoel ik niet. Het gaat me niet om jouw aandeel in Niels’ alcoholisme, het gaat me om jou. Waarom kies je eigenlijk niet voor jezelf?’

Jannekes ogen staan ineens vol tranen. ‘Je hebt gelijk, de maat is vol. Ik heb al het nummer van een advocaat. Zo wil ik niet meer leven.’

Niels gaat verzitten, zijn ogen ineens wijd opengesperd. Maar hij zegt niets. Misschien heeft hij nog wat meer motivatie nodig om in actie te komen.

‘Wat betekent dat?’ zeg ik dus tegen Janneke. ‘Wil je scheiden?’
‘Hoho!’ roept Niels. ‘Dat wil ik niet, scheiden.’

Janneke zucht. De lucht loopt uit het gesprek als uit een lekke band.
‘Merken jullie wat er gebeurt?’ zeg ik. ‘Dit is het gesprek dat jullie nu al tien jaar voeren met elkaar. En jullie komen geen stap verder. Niels drinkt en Janneke lijdt. Ik geloof er niets van dat je wilt stoppen met drinken, Niels. Ik geloof er niets van dat je wilt scheiden, Janneke. Jullie willen elkaar onder schot houden en elkaar de schuld geven voor je eigen tekortkomingen, meer niet.’

‘Zullen we daar eens mee ophouden?’ zegt Janneke.
Nu is het Niels die zucht. Van opluchting.