Vandaag eet ik mijn boterham net even iets anders. Niet met ander beleg, maar met een andere blik: een evolutionaire blik. Ik lees het nieuwe boek van Mark Nelissen, hoogleraar gedragsbiologie aan de Universiteit Antwerpen. Daarin bekijkt hij berichten uit de media door de bril van de evolutie.
Volgens de evolutionaire psychologie is veel van ons gedrag te verklaren vanuit de honderdduizenden jaren waarin we zijn geëvolueerd. Omdat onze hersenen nog geen tijd hebben gehad om zich aan te passen aan ons moderne leven, lopen we met een hoop neigingen van onze voorouders rond, die nu hun nut verloren hebben.
Zo is het genot dat wij beleven aan eten eigenlijk overbodig geworden, schrijft Nelissen naar aanleiding van de overdaad aan kookprogramma’s op tv. Voedsel is onmisbaar als brandstof en bouwmateriaal voor ons lichaam, maar was heel lang heel schaars. Om ons zover te krijgen dat we uren of zelfs dagen besteedden aan het najagen van dat materiaal, heeft de evolutie onze hersenen met een enorm genotscentrum uitgerust: elke hap eten wordt beloond met een fijn gevoel. Nelissen: ‘Stelt u zich eens voor dat eten geen gelukzalige voldoening zou schenken, zou u vreemde dingen in de mond nemen en ze dan nog doorslikken ook? En zou u daar eerst uren inspanning voor leveren?’
Op deze grappige, onderhoudende toon laat Nelissen je op een andere manier kijken naar de wereld en het nieuws van alledag. Waarom juist jonge mannen overgaan tot voetbalvandalisme, waarom we collectief rouwen als er een bus met schoolkinderen verongelukt, waarom we steeds meer willen presteren.
Het commentaar op de evolutionaire psychologie is vaak dat het wel erg makkelijk is om alles te verklaren vanuit een tijd waar we nauwelijks iets van afweten. Dat Nelissen niet altijd wetenschappelijke achtergronden geeft bij zijn verhalen, geeft diezelfde indruk. Ten onrechte: er is echt veel onderzoek dat de evolutionaire theorieën ondersteunt. Maar zijn boek, zegt de hoogleraar zelf, is vooral bedoeld als lekker leesvoer.
Mark Nelissen, Darwin in het nieuws, Lannoo,€ 16,99
