Makkelijk gezegd: ‘Dat is de aard van het beestje’

Van nature ben ik nogal uitbundig. Ik kom graag woest bellend aangefietst en tegen een vreemde vertellen dat ik iets heel grappigs heb meegemaakt, komt ook weleens voor. In het Deense, waar ik alweer een tijdje woon, krijg ik daar niet echt positieve reacties op. Sterker, ik zie mensen soms schichtig om zich heen kijken: waar kan ik me verstoppen? Gênant wel, maar ik denk ook: het is de aard van het beestje. Toch merk ik dat ik voorzichtiger word met wat ik spontaan zeg of doe. Is die aard misschien niet zo stabiel als we altijd aannemen?

‘De aard van iemand is een breed begrip,’ zegt persoonlijkheidsonderzoeker Lisanne de Moor. ‘Je kunt die het eenvoudigst beschrijven aan de hand van je dimensie op vijf universele persoonlijkheidstrekken (extraversie, openheid voor nieuwe ervaringen, altruïsme, consciëntieusheid en emotionele stabiliteit) en die zijn redelijk stabiel. Bij een jong kind valt aardig goed te voorspellen of het later een emotioneel stabiel iemand zal worden.’

Hmm… Toch heb ik echt het gevoel dat ik in een brave Deen aan het veranderen ben. ‘Naarmate mensen ouder worden, veranderen ze wel iets,’ bevestigt De Moor. ‘Zo worden we emotioneel stabieler na de puberteit en gedurende ons leven worden we vriendelijker en wat minder open voor nieuwe ervaringen. Maar dat geldt vooral in verhouding tot anderen. Misschien word je als uitbundig persoon een tikje behoudender, maar ten opzichte van anderen heb je nog altijd een open persoonlijkheid. Gemiddeld verandert er weinig.’

Maar wat je meemaakt beïnvloedt toch je persoonlijkheid? De Moor: ‘Wel iets, al hoeft dat niet altijd zo te zijn. Persoonlijkheid is een complex geheel dat veel meer omvat dan alleen persoonlijkheidstrekken en de eventuele invloed van ervaringen. Je ontwikkelt gedurende je leven namelijk ook doelen en motieven – bijvoorbeeld: ik vind het belangrijk om sociaal te zijn – en je vormt een consistent verhaal over jezelf. Die twee factoren zijn van invloed op je persoonlijkheidstrekken, en andersom beïnvloeden die je doelen en verhaal weer. Mensen die van zichzelf introvert zijn, maar een baan ambiëren waarbij ze ook sociaal moeten doen, worden vaak wel iets extraverter. Andersom kan het ook zijn dat je je als extravert een beetje aanpast aan je omgeving.’

Aha, dat verklaart waarom ik er moeite mee heb om me in te houden, maar het toch doe. Want leuk vind ik het niet. ‘Dat is begrijpelijk,’ zegt Lisanne. ‘Je anders gedragen dan je aanleg kost energie. Bovendien laat onderzoek zien dat extraversie gepaard gaat met positieve gevoelens. Het is dus niet gek dat je daaraan wilt vasthouden.’

Gelukkig kan ik natuurlijk wel situaties opzoeken waarin spontaniteit gewaardeerd wordt. En misschien roep ik volgende keer in een volle bus wel gewoon: ‘Jongens, wen maar lekker aan mij. Dat is alleen maar goed voor jullie extraversie.’