De kracht van water

Zeezicht

Voor wie de zee te koud, te zout of te eng vindt: er in de buurt zijn is ook al goed. Een studie aan de universiteit van Exeter toont aan dat mensen die binnen een kilometer van de kust wonen minder kampen met psychische klachten. En dat geldt niet alleen voor rijke mensen met strandvilla’s, maar óók voor bewoners van minder goede wijken in kustplaatsen.

Wie ver landinwaarts woont, hoeft niet te treuren, want alleen al kijken naar een foto van de zee of ander water is heilzaam. Dat bleek uit een experiment in een Zweeds ziekenhuis, waar hartpatiënten een halfuur naar een foto keken met daarop hetzij een bos, abstracte kunst, een blinde muur of open water.

De laatste groep bleek na de operatie duidelijk minder last te hebben van angstgevoelens dan de anderen. En een andere studie wees uit dat kijken naar de zee op een beeldscherm niet alleen verveling tegengaat, maar ook een pijnstillende werking heeft.

J.K. Garret e.a., Coastal proximity and mental health among urban adults […], health & place 2019 / N.L. Yeo e.a., What is the best way of delivering virtual nature for improving mood?, Journal of Environmental Psychology, 2020

Plezier voor jaren

Was je vroeger een echte waterrat? Dat is goed nieuws, want uit een recent onderzoek in achttien landen blijkt dat volwassenen die als kind veel bij het water hebben doorgebracht mentaal gezonder zijn dan anderen.

Dat je tijdens het spelen in zee, meertje of rivier al je zorgen even vergeet, zal zowat iedereen bekend voorkomen. Maar nu blijkt dus dat je daar jarenlang en misschien wel levenslang plezier van beleeft.

De verklaring is volgens de onderzoekers dat kinderen die zich op jonge leeftijd vertrouwd en zelfverzekerd voelen in en rond water, op volwassen leeftijd meer tijd in de buurt van water doorbrengen. En dat helpt weer heel goed tegen stress en andere psychische klachten.

V. Vitale e.a., Mechanisms underlying childhood exposure to blue spaces and adult subjective well-being, Journal of Environmental Psychology, 2022

In het wild

Wildzwemmen is al een paar jaar een trend en zeker geen verkeerde. Net als bij alle vormen van beweging komen er tijdens het zwemmen feelgood-stofjes vrij in het brein, zoals serotonine, dopamine en endorfine, en daar doet het vrije gevoel dat zwemmen oproept nog een schepje bovenop.

Uit verschillende studies blijkt dat het zelfs de symptomen van een depressie vermindert – bij een deel van de proefpersonen met maar liefst 80 procent. Daarnaast gaven mensen met een zware depressie aan minder medicatie nodig te hebben wanneer ze wekelijks een halfuur tot een uur zwommen.

Een mogelijke verklaring is dat zwemmen heel mindful is: niet alleen gebruik je al je spieren, maar zeker in natuurwater gebruik je ook al je zintuigen, waardoor er weinig ruimte overblijft om te piekeren. Voor de dapperen die het hele jaar doorgaan: in ijskoud water blijkt kort dippen al genoeg om je stemming te verbeteren.

H. Massey e.a., Mood and well-being of novice open water swimmers […], Lifestyle Medicine, 2020 / J.S. Kelly e.a., Improved mood following a single immersion in cold water, Lifestyle Medicine, 2021

Meer blauw op straat

Een van de verklaringen voor het heilzame effect van water is dat het op een natuurlijke manier uitnodigt tot bewegen. Zandkastelen bouwen, beachvolleybal, golfsurfen, raften, zwemmen, wandelen: op de een of andere manier kunnen we bij water moeilijk stilzitten.

Dat maakt het bovendien makkelijker om contact te maken met anderen, en ook dat sociale aspect vergroot ons geluksgevoel. Verder zijn we meer buiten wanneer er water in de buurt is; daardoor maken we vitamine D aan, waarvan bekend is dat het beschermt tegen depressieve klachten.

Vanwege al die voordelen pleiten steeds meer wetenschappers voor blue spaces in woongebieden, vooral in steden. Dus niet alleen aandacht en ruimte voor groen, maar ook voor blauw, oftewel water. Want alleen al een fontein hier en daar nodigt uit tot spelen.

S. Wuijts, e.a., The health potential of urban water […], Elsevier Cities, 2022

Meditatieve staat

Het ritme van de golven in de branding, een kabbelend beekje of ruisende rivier en zelfs lichte regen heeft een rustgevende werking. Waarom eigenlijk?

Wetenschappers denken dat het geluid van water onze hersengolven stuurt, waardoor we kalmerende gedachten krijgen. Alsof er iemand ‘Maak je geen zorgen, alles is goed,’ in je oren fluistert. Dat brengt ons in een soort meditatieve staat waardoor we ons ontspannen en tevreden voelen.

Daarnaast verhoogt het geluid van water onze concentratie en maakt het ons creatiever. Dat komt onder meer doordat water white noise produceert: het geruis en geklots blokkeert geluiden die ons brein als alarmerend interpreteert en die ons daardoor afleiden van datgene waarmee we bezig zijn.

Het zal niet verbazen dat we ook dieper slapen in de buurt van water. Maar daarvoor moet het er niet té wild aan toegaan. Een stormachtige zee, stortbui of wilde waterval houdt ons juist wakker.

A. Hadhazy, Why does the sound of water help you sleep? Livescience, 2016