Ben je mentaal weerbaar? Blijf je overeind onder stress?

Je hebt betere dagen gehad. Het begon met een lekke band, vervolgens liep je computer vast, belde je lunchafspraak af en om het geheel compleet te maken kreeg je forse kritiek van je leidinggevende op een opdracht waarop je had geploeterd.

Er zijn mensen die dan de handdoek in de ring gooien. Jij daarentegen baalt er kort van, maar al snel stort je je met frisse moed op de opdracht in de volle overtuiging nu wél jouw baas te imponeren.

Zou dat scenario zich bij jou kunnen voordoen? Dan beschik je waarschijnlijk over een fikse dosis mentale weerbaarheid. Daarmee kun je je in een rijtje scharen met Amerikaanse legerofficieren; sinds 2011 wordt niet alleen hun spierkracht maar ook hun mentale strijdlust versterkt met een speciale training van de hand van de Amerikaanse positiviteitsexpert Martin Seligman. De kern daarvan is, aldus de meester zelf, leren denken als een optimist.

De oorsprong van mentale weerbaarheid ligt in de sportwereld van de jaren tachtig. Daar verwonderde de Amerikaanse prestatiepsycholoog Jim Loehr zich over het feit dat sommige topatleten wel een toppositie bereikten en behielden, en anderen niet.

Echte toppers bleken te beschikken over een aantal trekken die Loehr bestempelde als mentale weerbaarheid: overeind blijven en excelleren, ­ondanks grote druk, stress of tegenslag.

Die mentale vechtlust is ook buiten de militaire en sportwereld van belang. Prestaties op werk of school, maar ook geestelijk en fysiek welbevinden, varen wel bij een grote dosis weerbaarheid.

Onderzoeken tonen aan dat die samengaat met een hogere pijn- en stress­tolerantie, met betere manieren om tegenslag te verwerken, en met positieve humor in plaats van grapjes die de eigen persoon of anderen ondermijnen.

Hoe ouder, hoe beter

Geestelijke strijdvaardigheid vergroot simpelweg iemands slaagkansen, zo ­bewees ook een onderzoek door de Britse psycholoog en toughness-expert Peter Clough.

Studenten die hun propedeuse haalden, scoorden aanzienlijk ­hoger dan hun falende studiegenoten wat hun mentale weerbaarheid betrof, stelde Clough eind vorig op een bijeenkomst van de British Psychological Society.

In Nederland ontvangen politieagenten op straat standaard een mentale krachttraining. Weerbaarheid is namelijk weliswaar deels genetisch bepaald, zo toonde Canadees tweelingonderzoek, maar het valt ook op te krikken.

En voor een deel gaat dat ­vanzelf. Zo concludeerde Clough uit onderzoek onder werknemers van verschillende leeftijden dat de aspecten doorzettingsvermogen en grip op emoties vanzelf toenemen met het ouder worden.