Relatietest: zijn jullie een goed duo?

Of je nu mooi bent of minder mooi, de kans op tevredenheid is groter als je een relatie hebt met iemand die ongeveer even aantrekkelijk is. Ook op andere manieren spelen uiterlijkheden een belangrijke rol in liefdesverhoudingen. We laten we ons ‘verblinden’: als de ander de juiste kleren draagt en de juiste dingen doet en zegt, kunnen we enorm verliefd worden.

Maar charme en uiterlijkheden houden geen verband met het hebben van een langdurige, liefdevolle relatie. Daarbij komen jullie karakters en andere psychologische factoren om de hoek kijken. Doe de relatietest om te checken hoe goed jij en je partner bij elkaar passen.

1. Succesfactoren

Tegenpolen trekken elkaar aan, zo wil de volkswijsheid. Maar als het gaat om interesses en opvattingen kun je beter iemand hebben die wat dat betreft op je lijkt – dat vergroot de kans op een gelukkige relatie, blijkt uit diverse onderzoeken. Uit een studie van de Amerikaanse psycholoog Darren George bleek dat dit de belangrijkste succesfactoren zijn: hetzelfde belang hechten aan sporten, even gezond zijn, beiden interesse hebben in hetzelfde denken over spirituele zaken en even veel werken aan persoonlijke groei en ontwikkeling.

Dus als de een op zondagochtend vroeg opstaat om te gaan hardlopen, is het fijn als de ander dat begrijpt, want hij of zij gaat zelf graag zwemmen of naar yoga. Bij gezondheid gaat het bijvoorbeeld om: zijn jullie beiden fysiek in staat om hetzelfde te ondernemen? Wat betreft spiritualiteit gaat het om de vraag of jullie hetzelfde denken over de manier waarop je betekenis geeft aan het leven. Leef je je leven naar boeddhistische inzichten, dan wordt een relatie met een absolute no-nonsense man of vrouw een ingewikkelde zaak. Dan gaat het niet om elke ochtend een half uurtje mediteren, maar echt om iemands levensvisie.

Volgens George is persoonlijke groei en ontwikkeling een zeer belangrijke voorspeller van geluk in een relatie. Ben je iemand die zichzelf graag uitdaagt door nieuwe kennis of vaardigheden op te doen, dan zal dat lastiger combineren met iemand die het leven neemt zoals het is en – voor jouw gevoel – weinig interesses heeft. Wanneer je wat dit betreft meer op elkaar lijkt, kun je je aan elkaar optrekken en elkaar inspireren, of – als je beiden minder gericht bent op persoonlijke groei en ontwikkeling – samen tevreden zijn met wat je hebt.

Relatietest 1: welke succesfactoren heeft je relatie?

Geef in de eerste regel hokjes aan welk cijfer je jezelf geeft. Als je daarmee klaar bent, vul je de tweede regel in namens je partner of vraag hem/haar om dat zelf te doen.

2. Hechtingsstijlen

Het gaat in de liefde vaak mis door een botsing van hechtingsstijlen, zeggen de Amerikaanse psychiater Amir Levine en psycholoog Rachel Heller. Iedereen wil graag met iemand samenzijn, dat is genetisch zo bepaald. Maar de manier waarop we omgaan met intimiteit in de liefde, verschilt. Er zijn ruwweg drie hechtingsstijlen:

• Iemand die veilig gehecht is, heeft geen moeite met intimiteit. Hij is graag samen met een ander en gaat ervanuit dat die ook graag samen is met hem. Hij weet goed wat zijn behoeften zijn en maakt die ook makkelijk duidelijk.
• Bij een angstige hechtingsstijl is de behoefte aan intimiteit groot. Tegelijkertijd is iemand met deze stijl extreem gevoelig voor alles wat de relatie kan bedreigen en voelt hij zich onzeker in de liefde. Relaties kenmerken zich door veel gepieker. Word er bijvoorbeeld een telefoontje niet opgenomen, dan voelt de partner al onrust – die pas stopt als de ander het signaal geeft dat hij of zij er echt voor je is.
• De vermijdende hechtingsstijl wordt ook wel bindingsangst genoemd. Intimiteit staat voor deze mensen gelijk aan het verlies van onafhankelijkheid. Ze willen ruimte, te veel nabijheid ervaren ze als verstikkend. Deze ‘vermijders’ houden mentaal áltijd wat afstand. In het voorbeeld van het onbeantwoorde telefoontje: iemand met een vermijdende stijl zal waarschijnlijk geïrriteerd reageren als zijn of haar partner vraagt waarom er niet werd opgenomen: het komt te dichtbij, dus schept de vermijder afstand.

Relatietest 2: matchen jullie hechtingsstijlen?

Bepaal aan de hand van het bovenstaande relatietest (globaal) je eigen hechtingsstijl.* En welke hechtingsstijl heeft je partner? Een snelle manier om die te achterhalen is volgens Levine en Heller: hem of haar zo eerlijk mogelijk je behoeften, gedachten en gevoelens over jullie relatie duidelijk maken. Dat kan eng zijn, omdat je misschien niet te gretig of intens wilt overkomen. Maar het is het waard, want de manier waarop de ander reageert is veelzeggend:

• Iemand met een veilige hechtingsstijl zal begripvol reageren en rekening houden met je behoeften.
• Iemand met een angstige hechtingsstijl gebruikt je als rolmodel. Hoe opener je wordt, hoe opener hij of zij zal worden.
• Iemand met een vermijdende hechtingsstijl zal zich ongemakkelijk voelen bij deze intimiteit. Hij/zij zal in de verdediging schieten, je laten merken dat je te gevoelig, veeleisend of behoeftig bent, van onderwerp veranderen of even tegemoetkomen aan je behoeften om ze daarna snel weer te vergeten.

(On)gelukkige combinaties

Wat zegt de relatietest over de kans op een duurzame, gelukkige relatie bij de verschillende combinaties van hechtingsstijlen?

veilig x …

Veruit het gelukkigst zijn verbintenissen tussen twee veilig gehechte mensen, laten talloze onderzoeken zien: er is vertrouwen in de relatie en beide partners komen aan hun trekken. Maar relaties waarin een van beide partners veilig gehecht is, blijken bijna net zo goed te functioneren.

angstig x angstig

Deze partners kunnen elkaar vinden in hun zelfde grote behoefte aan intimiteit, maar angstig gehechte mensen zijn wel onzeker in de liefde. Dit is daarom niet de meest succesvolle combinatie. Bij de geringste bedreiging van de relatie gaan de alarmbellen af.

vermijdend x vermijdend

Deze mensen gaan zeer zelden een langdurige relatie met elkaar aan omdat ze allebei de neiging hebben weg te lopen van intimiteit.

angstig x vermijdend

Paradoxaal genoeg vallen deze vaak voor elkaar, terwijl dit de minst hoopgevende combinatie is. De angstig gehechte partner valt voor de rots in de branding die het vermijdende type op het eerste gezicht lijkt te zijn: iemand die het leven van je overneemt en je zo klein laat zijn als je je voelt. De vermijdend gehechte partner in deze relatie heeft bindingsangst en voelt zich veilig bij de ander doordat die zwakker is en op afstand gehouden kan worden. Levine en Heller zijn er duidelijk over: ben je angstig gehecht, leg het dan niet aan met een vermijder – en vice versa. Ga liever in zee met een veilig gehechte persoon.

3. Big Five-karaktertrekken

Heeft een relatie meer kans van slagen als je beiden introvert bent? Of wanneer je allebei niets liever wilt dan nieuwe ervaringen opdoen? Bij relatietest 1 was te lezen dat vergelijkbare interesses en gezondheid een relatie goed kunnen doen. Maar als het gaat om karaktertrekken, kan een verschil juist goed zijn.

Je wordt gelukkiger met iemand die je op een aantal gebieden aanvult in je karakter, zeggen de psychologen Michelle Shiota en Robert Levenson. In een studie keken ze naar karaktereigenschappen en relatiegeluk van partners die al lang met elkaar getrouwd waren. Ze gebruikten daarvoor de Big Five, de theorie die mensen beschrijft op vijf persoonlijkheidsdimensies: Extraversie, Vriendelijkheid, Zorgvuldigheid, Openstaan voor ervaringen en Neuroticisme.

In elkaars vaarwater

Shiota en Levenson wilden vooral weten wat er op de langere termijn gebeurt. Aan het begin van een relatie blijkt het goed te zijn als de karakters op elkaar lijken. Twee partners moeten samen een ‘stel’ worden en iets opbouwen en daarbij kan het helpen als ze op elkaar lijken.

Maar rond hun 40ste zitten ze in een periode waarin veel van hen wordt gevraagd: kinderen opvoeden, banen met verantwoordelijkheden, de hypotheek moet worden betaald en het huishouden moet worden gerund. Wanneer partners dan te veel op elkaar lijken, gaat het vaak niet goed. Scoren beiden bijvoorbeeld hoog op de karaktertrek Zorgvuldigheid, dan zijn beiden gedreven om dingen gedaan te krijgen en kunnen conflicten ontstaan als ieder het op zijn eigen manier wil doen. Dat gebeurt vooral op de terreinen van opvoeden, geld en het huishouden. Je zit elkaar in de weg.

Relatietest 3: vullen jullie elkaars karakter aan?

Bepaal eerst je eigen Big Five-persoonlijkheidstype en die van je partner.

Complementaire karakters

Met aanvullende karakters kun je de taken beter verdelen. Zo krijg je als stel met aanvullende karaktereigenschappen minder discussie over wie wat doet dan wanneer je op elkaar lijkt. Wanneer je bijvoorbeeld samen een feestje geeft, kan de een de gasten ontvangen en aan elkaar voorstellen, terwijl de ander ervoor zorgt dat het eten op tijd de oven in gaat en iedereen iets te drinken heeft. Volgens Shiota en Levenson gaat het in deze levensfase vooral om aanvulling in de eigenschappen Zorgvuldigheid (het verzorgen van een stipte catering) en Extraversie (het praten met de gasten).

Heb je dat allemaal goed doorstaan en zijn de kinderen groot geworden en het huis uit, dan breekt de volgende kritieke fase aan. Bij de meeste mensen is dit rond hun 60ste. Zaken als opvoeding, geld en het huishouden vragen niet langer veel aandacht. Valt het werk op een gegeven moment ook nog weg, dan heb je opeens veel tijd met z’n tweeën. Stellen die op elkaar lijken, raken in deze fase eerder verveeld met elkaar, lijkt het. En dat kan ruzie opleveren.

Uitzonderingen

Maar niet voor alle Big Five-eigenschappen geldt dat je er het beste in kunt verschillen. Op Neuroticisme is een lage score van beiden altijd gunstig. Een hoge score betekent een gevoeligheid voor stress en depressies en een wat pessimistische kijk op het leven. Blijkt dat op te gaan voor een van beiden, dan neemt de kans dat de relatie lang standhoudt behoorlijk af.

Verder hebben onderzoeken laten zien dat een hoge score op de eigenschappen Openstaan voor nieuwe ervaringen en Vriendelijkheid over het algemeen een positieve invloed hebben op het geluk in een relatie. Dus zeker als beide partners die karaktertrekken hebben. Het zijn simpelweg karaktertrekken die maken dat we de ander een prettig mens vinden.

4. Ruziestijlen

Het klinkt misschien gek, maar de manier waarop jullie ruziemaken zegt veel over het geluk in jullie relatie. Volgens de beroemde psycholoog John Gottman kunnen partners op vier manieren omgaan met conflicten: vermijdend, bevestigend, temperamentvol en vijandig. Hij ontdekte dat sommige stijlen beter samengaan dan andere.

Relatietest 4: Kunnen jullie goed ruziemaken?

Bepaal met deze laatste relatietest je ruziestijl en die van je partner en lees dan welke combinaties het beste werken.

Uitslag

Het is mogelijk dat je iets herkent in meerdere omschrijvingen. Op welke scoor je het hoogst? En welke stijl is het meest van toepassing op je partner? Omschrijving 1 is de vermijdende stijl; 2 is een bevestigende stijl; 3 is een temperamentvolle stijl en 4 is een vijandige stijl.

Onderzoek naar ruziemaken

De Amerikaanse psycholoog Dean Busby gebruikte de ruziestijlen bij zijn onderzoek onder tweeduizend stellen. Volgens hem zijn de relaties waarin een bevestigende ruziestijl wordt gehanteerd de beste. Deze partners praten de zaken uit en laten elkaar in hun waarde. Ook de relaties waarin een van beiden dit doet, zijn goed. Het maakt dan niet uit of de ander een vermijdende stijl heeft of temperamentvol is. Het maakt wel uit wanneer een van beide een vijandige ruziemaker is. Want die stijl levert altijd de minst gunstige relatie op. Als jullie allebei deze ruziestijl hebben, zijn de ruzies akeliger.

Ook relaties tussen partners met een vermijdende en een temperamentvolle stijl zijn niet de beste. Het lijkt in het begin misschien aantrekkelijk: ben je typisch iemand die ruzie vermijdt, dan kan een man of vrouw die vol passie zijn standpunt verdedigt waardering bij je oproepen. Andersom kan de temperamentvolle ruziemaker rust vinden bij een partner die altijd kalm blijft. Maar door een verschil in ruziestijlen kun je onvrede maar moeilijk met elkaar oplossen, en dat draagt niet bij aan een gelukkige relatie. Twee partners die ruzie vermijden of twee temperamentvolle ruziemakers zitten volgens de relatietest op de gelukschaal ergens in het midden.

*Meer precies weten welke hechtingsstijl je hebt? Doe de uitgebreide wetenschappelijke relatietest op www.web-research-design.net/ cgi-bin/crq/crq.pl

Bronnen: A. Levine, R. Heller, Verbonden. Hechting & liefde, Boom, 2016 // D.M. Busby, Perceived match or mismatch on the Gottman Conflict Styles, Family Process, 2009 // L. Bloch e.a., Emotion regulation predicts martial satisfaction: more than a wives’ tale, Emotion, 2014 // D. George, E. George, Couple similarity on stimulus and martial satisfaction, Personality and Individual Differences, 2015 // M. S. en R. Levenson, Birds of a feather don’t always fly farthest, Psychology and Aging, 2007. De Big Five-test is een vertaling van de 10-item Big Five Inventory, ontwikkeld door B. Rammstedt, hoogleraar psychologische diagnostiek en methodiek, Universiteit Mannheim.