Wat 10 jaar tijd met je doet

Leeftijd

We veranderen alleen al doordat we ouder worden. Tot ons 60ste worden we emotioneel stabieler, consciëntieuzer, vriendelijker en extraverter en gaan we steeds meer openstaan voor nieuwe ervaringen.

Daarna zakken we weer in en worden we instabieler, onvriendelijker, geslotener en minder nieuwsgierig naar nieuwe ervaringen. Alleen onze consciëntieusheid blijft toenemen met het klimmen der jaren.

Onderzoeker Jordi Quoidbach: ‘We schuiven qua persoonlijkheid dus allemaal een beetje op in dezelfde richting. Deels komt dat doordat we genetisch zo zijn geprogrammeerd en omdat de hersenen verouderen, deels doordat mensen grosso modo dezelfde vormende ervaringen meemaken in hun leven.

Iedereen ontmoet teleurstellingen en verdriet, maar ook bevredigende zaken als werk en kinderen krijgen. En de tijd waarin we leven beïnvloedt ons natuurlijk ook allemaal.’

Behalve dat we met z’n allen de bovengenoemde vergelijkbare veranderingen ondergaan, komt er voor sommigen nog een dosis individuele verandering bovenop.

Wie bijvoorbeeld een ernstige ziekte heeft gehad, zal andere voorkeuren gaan ontwikkelen dan iemand die zoiets niet meemaakt, en bijvoorbeeld een stuk minder gaan hechten aan carrière en meer aan vrije tijd.

Niet op elke leeftijd veranderen we overigens even sterk. Quoidbach: ‘Tussen je 20ste en 30ste zijn de veranderingen gemiddeld groter dan tussen je 50ste en 60ste. Logisch, twintigers beginnen aan hun eerste baan en krijgen kinderen. Tussen de 30 en de 65 veranderen mensen nog steeds wel, maar in iets mindere mate.

Het interessante is dat mensen tussen hun 65ste en 70ste ineens weer een stuk sterker veranderen qua persoonlijkheid, voorkeuren en waarden. Dat komt deels doordat hun hersenen dan sneller achteruitgaan, maar ook doordat hun prioriteiten veranderen.

Belangrijk wordt bij hen bijvoorbeeld het besef dat de dood nabij is, waardoor ze een heel andere kijk krijgen op hoe ze hun leven willen invullen en wat wezenlijk voor ze is.’

Werk

Wie toetreedt tot de arbeidsmarkt, krijgt er een nieuwe sociale rol bij: die van werknemer – en dat verandert je karakter. ‘Alle sociale rollen die we in het leven aannemen, veranderen onze persoonlijkheid een beetje, vanwege de eisen die zo’n rol aan ons stelt,’ zegt Quoidbach.

‘Jongeren die voor het eerst gaan werken, worden bijvoorbeeld een stuk georganiseerder en zorgvuldiger, en krijgen meer zelfdiscipline. Ook in de rest van hun leven gaan ze zich meer zo gedragen. Hun toegenomen consciëntieusheid wordt onderdeel van hun karakter.’

Werk kiezen dat echt bij je past, blijkt je persoonlijkheid nog een extra boost te geven: je gaat dan meer voldoening en bevlogenheid ervaren en je wordt er ook een leuker mens van. Onderzoek wijst uit dat wanneer onze tevredenheid over ons werk toeneemt, we extravertere en emotioneel stabielere mensen worden.

Therapie

Als mensen met psychische problemen in therapie gaan, zien ze daardoor meestal niet alleen hun klachten verminderen. De therapie heeft ook een op zichzelf staand, positief effect op hun persoonlijkheid. Doordat je bestaande patronen leert doorbreken doe je nieuwe ervaringen op die behalve je klachten ook je karakter veranderen.

Zo hebben Nederlandse psychologen ontdekt dat mensen die cognitieve gedragstherapie hadden gekregen vanwege angstklachten, na de behandeling behalve minder angstig ook extraverter en emotioneel stabieler waren geworden.

Pillen veranderen onze persoonlijkheid ook. Zo blijken mensen met depressieve klachten door antidepressiva behalve minder depressief ook extraverter en minder neurotisch te worden.